Σαν σήμερα έγινε η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου. Η σημερινή μέρα ορίστηκε να «γιορτάζεται θεσμικά» σαν μέρα της Εθνικής Αντίστασης, της «εθνικής ενότητας» και της «καθολικής αντίστασης» που είναι «σύμβολο της ομοψυχίας του Έθνους στον αγώνα κατά του φασισμού και της κατοχής».
Πόσο ψέμα και υποκρισία κρύβουν αυτές οι λέξεις που
επιλέχτηκαν συνειδητά για να διαστρεβλωθεί η πραγματική Λαϊκή Αντίσταση.Η Αντίσταση ήταν Λαϊκή και όχι εθνική. Στην Ελλαδική[1] Αντίσταση συμμετείχαν εκτός από Έλληνες και αγωνιστές που όπως αυτοπροσδιορίζονταν από μόνοι τους ήταν άλλης εθνικότητας.
Και αν ακόμα αποδεχτούμε -σαν υπόθεση εργασίας- πως σε κάποια σημαντική καμπή της ιστορίας μας ο όρος «εθνική ενότητα» εξυπηρετούσε κάποιον βασικό σκοπό, «ας το πάρει το ποτάμι» με πολλά ερωτηματικά βέβαια.
Στον νόμο 1285/1982 για την αναγνώριση της «Εθνικής Αντίστασης» (Φ.Ε.Κ., 20 Σεπτέμβρη 1982, τεύχος Α΄, αρ. φ.115), και το άρθρο 10 που έχει τίτλο «Εορτασμός της Εθνικής Αντίστασης και ανέγερση Μνημείου», αναφέρει στις παραγράφους:
«1. Για την έμπρακτη απόδοση οφειλόμενης από το Έθνος τιμής στους πολεμιστές, τους αγωνιστές, τους νεκρούς και τα θύματα του Ιερού Εθνικού Αγώνα καθιερώνεται ετήσιος Πανελλαδικός εορτασμός της Εθνικής Αντίστασης η Επέτειος της Μάχης του Γοργοποτάμου. 2. Στον ίδιο χώρο ανεγείρεται μνημείο της καθολικής αντίστασης, ανάλογο και αντάξιο των αγώνων και των θυσιών του Λαού μας, σύμβολο της ομοψυχίας του Έθνους στον αγώνα κατά του φασισμού και της κατοχής, σύμβολο του πνεύματος της Ελευθερίας και της Ανεξαρτησίας».
Ο στρεβλός αυτός νόμος που έφερε το ΠΑΣΟΚ στη βουλή, τελικά ψηφίσθηκε. Μ’ αυτόν τον «εθνικό» διαχωρισμό[2] αποκλείονταν από την αναγνώριση ένα σημαντικό κομμάτι αγωνιστών πατριωτών μας[3], ενώ ήταν πολίτες και κάτοικοι Ελλάδας. Βέβαια το ΠΑΣΟΚ ήταν μια συνέχεια του Ελληνικού αστικού κράτους, αφού μόλις ανέλαβε την διαχείριση της εξουσίας απεμπόλησε τα διαχρονικά λαϊκά συνθήματα-αιτήματα για «Έξω από το ΝΑΤΟ», «Έξω οι Βάσεις», «Έξω η ΕΟΚ (Ε.Ε.)».
Ελλιπέστατος(;) ο νόμος και γιατί δεν αναγνωρίζονταν ο Δ.Σ.Ε. σαν συνέχεια και συνέπεια της ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ του Λαού μας.
Το γνωρίζουμε αυτό και από μια άλλη σκοπιά. Σ’ αυτήν την εμφύλια ταξική σύγκρουση, η συντριπτική πλειοψηφία της ηγετικής ομάδας του Π.Α.Σ.Ο.Κ. είχε ταχθεί με την συμμαχία της αστικής τάξης, συστρατευμένη και υπηρετώντας μέσα από τις γραμμές του αστικού στρατού.
Γιατί ορίστηκε αυτή η ημερομηνία;
1.Για την «Εθνική Ενότητα» ή «Ιερό Εθνικό Αγώνα»
Η επιλογή της μέρας και του γεγονότος για τον γιορτασμό, είναι γνωστό πως ορίστηκε με βάση την συμμετοχή στην ανατίναξη του Ε.Λ.Α.Σ. και του Ε.Δ.Ε.Σ.[4], δηλαδή των δύο μεγαλύτερων αντάρτικων ένοπλων σχηματισμών.
Στην επιχείρηση υπήρχε και τρίτος παράγοντας, αυτός των Εγγλέζων. Μόνο από την σύνθεση αυτού του ένοπλου συγκροτήματος (Βρετανών και Ελλήνων), δεν μπορούμε να πούμε πως οι συμμετέχοντες είχαν ενιαία «Εθνική» ταυτότητα. Από πότε με τους Βρετανούς είμαστε ένα έθνος;
Σ’ αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε να όριζαν με σαφήνεια τι εννοούσαν «εθνικό» οι αστοί νομοθέτες και ιστορικοί. Φαίνεται, πως χωρίς τον ξένο «προστάτη», να δυσκολεύονταν να αντιληφθούν την «Εθνική Ανεξαρτησία». Πάντα οι «ξένοι» ήταν το αγκωνάρι -τότε και σήμερα ακόμα- της εξαρτημένης και κομπραδόρικης[5] Ελλαδικής αστικής τάξης, απλώς το όνομα του «προστάτη» άλλαζε.
Συμπερασματικά προκύπτει πως δεν είχαμε καμιά «εθνική ενότητα», παρά μια συρραφή τεχνητή με συγκολλητικό υλικό τους Βρετανούς.
Το ΕΑΜ, που είχε σαν ένοπλο βραχίονα τον Ε.Λ.Α.Σ. και ήταν ο βασικός οργανωμένος εκφραστής της Αντίστασης στην Ελλάδα, αφού συνέβαλε καθοριστικά στο διώξιμο των Γερμανών καταχτητών και στην Απελευθέρωση της πατρίδας, βρέθηκε σε νέα δίνη.
Φεύγοντας οι κατοχικοί κατακτητές, η πατρίδα μας «φιλοξένησε» αμέσως νέους «καταχτητές» που τους είχε γνωρίσει από παλιά, τους Βρετανούς. Προϊόν αυτής της σχέσης της Ελληνικής αστικής τάξης και του Ε.Α.Μ. με την πίεση, τις ραδιουργίες και την συνειδητή πολιτική επιλογή των συμφερόντων της Βρετανίας στην νοτιοανατολική Μεσόγειο, ήταν να οδηγηθούν τα πράγματα σε αδιέξοδο. Στο Λαό, που στη συντριπτική του πλειοψηφία ανταποκρίνονταν στα καλέσματα και τις θέσεις του Ε.Α.Μ., οι Βρετανοί συμπεριφέρθηκαν με διαταγή του Τσώρτσιλ στα Δεκεμβριανά σαν να βρίσκονται σε κατεχόμενη πόλη. «... Μη διστάζετε, πάντως, να ενεργείτε σαν να βρίσκεστε σε κατεχόμενη πόλη, όπου έχει ξεσπάσει τοπική εξέγερση»[6].
Έτσι η αναπόφευκτη σύγκρουση του εμφυλίου δημιούργησε νέες συμμαχίες και νέα μέτωπα. Στο ένα ήταν οι αγωνιστές της αντίστασης που διώκονταν (φυλακίζονταν, βασανίζονταν, βιάζονταν, εκτελούνταν κ.λ.π.) και στο άλλο ήταν όλο το απάνθισμα του δοσιλογισμού, των αστικών κομμάτων. Αυτοί που στην περίοδο της κατοχής έμειναν αδρανείς στην Μ. Ανατολή, Αγγλία, Ν. Αφρική κ.λ.π., ή όσοι βρίσκονταν στην Ελλάδα συμμετείχαν σε βεγγέρες, περιμένοντας την «επόμενη μέρα» όπου θα έδειχνε που θα έγερνε η πλάστιγγα, για να στοιχηθούν πίσω από τους νέους «προστάτες». Το προηγούμενο επί κατοχής κρυφό μέτωπο συγκοινωνούντων δοχείων, μετατράπηκε σε φανερή πλέον ιδεολογικοπολιτική σχέση.
Μ’ αυτές τις διαχρονικές συμμαχίες μπορούμε καλύτερα να ερμηνεύσουμε, γιατί σαν «εθνική» γιορτή επιλέχτηκε ο Γοργοπόταμος:
Απλά επειδή στο ένα «έθνος» συμπεριλαμβάνονταν ο Ε.Δ.Ε.Σ. μαζί με τους Βρετανούς και στο άλλο το Ε. Α.Μ.
2.Γιατί επιλέχτηκε η «ενότητα» στην κορυφή και όχι στην βάση;
Στην Ελληνική ιστορία της Αντίστασης του Λαού μας για την αποτίναξη του ξένου ζυγού, υπάρχουν πολλά εμβληματικά γεγονότα που καταγράφουν την ενότητα στη βάση και μάλιστα στην κρίσιμη περίοδο του εμφυλίου και χωρίς την μεσολάβηση ξένων δυνάμεων.
Τέτοια είναι τα γεγονότα στη Νιάλα, που σφιχταγκαλιασμένοι πέρασαν μια απ’ τις πιο παγωμένες νύχτες αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού με φαντάρους του Αστικού Στρατού και την άλλη μέρα το ξημέρωμα οι περισσότεροι σαν φίλοι χώρισαν.
Αλλά και από την κατοχή έχουμε καταγραμμένα αντίστοιχα γεγονότα, όπως η μέρα της μεγάλης διαδήλωσης του λαού της Αθήνας για την ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης, στις 5 Μάρτη 1943. Ακόμα και ο αρχιπράκτορας της S.O.E., C.M.Woodhouse, και βαθύς αντικομμουνιστής θεωρεί πως: «Η ματαίωση των σχεδίων των Γερμανών να επιστρατεύσουν Έλληνες εργάτες για τη Γερμανία ήταν ένα από τα δύο ή τρία μεγάλα επιτεύγματα που έχει στο ενεργητικό της η ελληνική Αντίσταση. Η τιμή για την οργάνωση αυτής της προσπάθειας ανήκει ως ένα μεγάλο μέρος στους κομμουνιστές»[7]
Η ανατίναξη της 53 αμαξοστοιχίας στα Τέμπη, ένα τεράστιο χτύπημα στον καταχτητή με μεγάλες απώλειες που ανέρχονταν σε εκατοντάδες στρατιωτικούς (ανώτατους και ανώτερους αξιωματικούς) και με το σιδηροδρομικό δίκτυο αδρανοποιημένο για πολλές μέρες. Ο Βρατσάνος το τοποθετούσε σαν σημαντικότερο, κατά πολύ, σημασίας χτύπημα σε σχέση με τον Γοργοπόταμο, αλλά συνδεδεμένο και με τις επιπτώσεις λόγω εκτελέσεων των ομήρων στο Αντιαεροπορικό της Λάρισας.
3. «Εθνική» Αντίσταση και «καθολική Αντίσταση»
 |
| Υπενθύμιση πως η "εθνική ενότητα" είναι μια απάτη |
Στην παράγραφο δύο ο νόμος αναφέρεται στο μνημείο που θα αναγείρονταν: «Στον ίδιο χώρο» και θα ήταν «της καθολικής αντίστασης … σύμβολο της ομοψυχίας του Έθνους στον αγώνα κατά του φασισμού και της κατοχής».
Η ιστορία είναι αμείλικτη. Ούτε καθολική Αντίσταση υπήρξε, ούτε καμιά ομοψυχία του Έθνους στον αγώνα κατά του φασισμού και της κατοχής υπήρχε.
Όπως και σε κάθε ταξική κοινωνία υπάρχουν δυο «έθνη». Από τη μια το «έθνος» των εξουσιαστών και από την άλλη το «έθνος» των εξουσιαζόμενων. Ή αλλιώς, το «έθνος» τον εκμεταλλευτών και από την άλλη το «έθνος» των εκμεταλλευόμενων.
Στην κατοχή η Ιστορία έχει καταγράψει, από την μια μεριά τον αγωνιζόμενο Λαό που έμεινε στον τόπο του, εντάχθηκε στην Αντίσταση για να επιβιώσει, να παλέψει για να ζήσει με αξιοπρέπεια, αφέντης στον τόπο του, αφού πρώτα θα έδιωχνε τους καταχτητές.
Αυτός ο Λαός, αυτό το «έθνος» πείνασε, πολέμησε, βασανίστηκε, εκτελέστηκε, πάλεψε. Αυτός ο γίγαντας Λαός δεν έχει καμιά σχέση με το «έθνος» των δοσίλογων κυβερνήσεων Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλου, Ράλλη, με τα Τάγματα Ασφαλείας, Ειδική Ασφάλεια, τα Ε.Α.Σ.Α.Δ., Ε.Ε.Ε., Π.Α.Ο., Λεγεωνάριους, Πούλο, Τσαούς-Αντών, Μιχάλαγα, Κισά-Μπατζάκ, Σούρλα, και κάθε είδος δοσίλογο απόβρασμα
Άλλο «έθνος» αποτελούσαν και οι παλιοί αστοί πολιτικοί, φυσικοί ηγέτες της αστικής τάξης προεξάρχοντας τον βασιλιά. Οι οποίοι εγκαταστάθηκαν αρχικά στο Κάιρο, ενώ ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ και ο Πρωθυπουργός Τσουδερός «έμειναν» για ορισμένο διάστημα στην Νότια Αφρική και στο Λονδίνο[8]. Αυτή η «κυβέρνηση μαριονέτα», που το χαρακτηριστικό της γνώρισμά ήταν η ευθεία σύνδεση της με τις προθέσεις της Μ. Βρετανίας και η αδυναμία επίτευξης ακόμα και στοιχειωδών εκτελεστικών λειτουργιών μίας κυβέρνησης[9].
Η δοσίλογη κυβέρνηση με την «κατ’ όνομα εξόριστη κυβέρνηση» Τσουδερού, δεν είχαν κανένα λαϊκό έρεισμα και νομιμοποίηση, παρά μόνο την βρετανική προστασία. Οι δυο αυτές «κυβερνήσεις» λειτουργούσαν με την έγκριση των βρετανών σαν συγκοινωνούντα δοχεία μεταξύ τους, έχοντας και τον μισθοφορικό Ε.Δ.Ε.Σ.[10] του Ζέρβα σαν κρυφό συνεργάτη του κατακτητή[11], πλυντήριο των δοσιλόγων[12] και αναγκαίος για να υλοποιεί την εγγλέζικη πολιτική προβάλλοντας την αντιστασιακή του φυσιογνωμία.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΑΤΙΝΑΞΗΣ
Πρώτα πρέπει να δούμε πως έγινε το ιστορικό της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου και ποιοι παράγοντες συμμετείχαν και συνετέλεσαν στην πετυχημένη έκβαση του σαμποτάζ.
Την νύχτα στις 30 Σεπτέμβρη προς την 1 Οκτώβρη του 1942, στον ορεινό όγκο της Γκιώνας και κοντά στο χωριό Καρούτες, έπεσαν με αλεξίπτωτα τα μέλη της πρώτης βρετανικής αποστολής με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντυ Μάγιερς. Σύμφωνα με τον Μάγερς[13], οι Άγγλοι είχαν αποστολή να διενεργήσουν σε συνεργασία με τους Έλληνες αντάρτες, σοβαρό σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών-Λαμίας για να κόψουν τον εφοδιασμό των στρατευμάτων του Ρόμελ, που γινόταν κυρίως μέσω αυτής της αρτηρίας και να συμβάλουν έτσι στην επικείμενη επίθεση των αγγλικών στρατευμάτων στη Βόρειο Αφρική. Ύστερα από την διενέργεια αυτού του σαμποτάζ θα άφηναν δύο μέλη της αποστολής σαν συνδέσμους του στρατηγείου Μέσης Ανατολής[14] και οι υπόλοιποι θα επέστρεφαν στην Αίγυπτο. Για τη διενέργεια του σαμποτάζ οι Άγγλοι έφεραν μαζί του και τις αναγκαίες ποσότητες εκρηκτικών υλών.
Η περιοχή όπου έπεσε η αγγλική αποστολή ελέγχονταν από το Ε.Α.Μ. και υπήρχαν ένοπλα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη και με δύναμη πάνω από 300 άνδρες. Με την βοήθεια των οργανώσεων του Ε.Α.Μ. οι Άγγλοι θα μπορούσαν σχετικά γρήγορα να πάρουν επαφή με τα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. και να προβούν έγκαιρα στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου. Η αγγλική αποστολή, ωστόσο, κατέβαλε κάθε προσπάθεια ν’ αποφύγει την χρησιμοποίηση του Ε.Λ.Α.Σ στην εκπλήρωση της πολεμικής αποστολής που της είχε ανατεθεί. Μάταια όμως προσπάθησε επί ένα μήνα περίπου να στρατολογήσει η ίδια άνδρες από τα γύρω χωριά, διαθέτοντας άφθονες χρυσές λίρες.
Μετά την αποτυχία τους αυτή οι Άγγλοι δυναμώνουν τις προσπάθειές τους για να πάρουν επαφή και να χρησιμοποιήσουν στην επιχείρηση που μελετούσαν τις ομάδες του Ε.Δ.Ε.Σ., που βρίσκονται μακριά από την περιοχή αυτή, προς την Ήπειρο. Μόνο όταν πείσθηκαν ότι με τις ελάχιστες δυνάμεις που διέθετε ο Ε.Δ.Ε.Σ. δεν ήταν δυνατό να εκπληρώσουν την αποστολή τους, προσέφυγαν στον Ε.Λ.Α.Σ. Ο πρώτος αξιωματικός αντιπρόσωπος του Ε.Λ.Α.Σ. που συναντήθηκε με τον επικεφαλής της αγγλικής αποστολής στις αρχές του Νοέμβρη δήλωσε κατηγορηματικά, ότι ο Ε.Λ.Α.Σ. όχι μόνο είναι πρόθυμος να πάρει μέρος στην επιχείρηση που ζητούσε το Γενικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, αλλά και ότι μπορεί να διαθέσει τις δυνάμεις που χρειάζονται για την επιτυχή διεξαγωγή της, ώστε να μη χαθεί και άλλος χρόνος στην αναμονή της άφιξης των δυνάμεων του Ε.Δ.Ε.Σ. Οι Άγγλοι, όμως, για πολιτικούς λόγους, ήθελαν να συνδέσουν την πρώτη αυτή σοβαρή επιχείρηση στην Ελλάδα αποκλειστικά με το δικό τους όνομα και με το όνομα του προστατευόμενού τους αρχηγού του Ε.Δ.Ε.Σ. Ζέρβα. Έτσι θα παρουσιάζονταν στην Ελλάδα και την διεθνή κοινή γνώμη σαν οι οργανωτές της αντίστασης και με το κύρος που θα δίναν στον Ζέρβα θα τον βοηθούσαν να σταθεροποιήσει και να αναπτύξει τις δυνάμεις του. Γι’ αυτό το λόγο δεν ήθελαν να χρησιμοποιήσουν τον Ε.Λ.Α.Σ. Η κατάσταση όμως τους υποχρέωσε να τον χρησιμοποιήσουν. Πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα πως στον Ε.Λ.Α.Σ. οφείλονταν η υπόδειξη των στόχων, η σύλληψη του σχεδίου, η σύνταξη της διαταγής επιχείρησης, η διάθεση των 3/4 της δύναμης που εκτέλεσε την επιχείρηση, η εξουδετέρωση της κύριας αντίστασης της εχθρικής φρουράς της γέφυρας του Γοργοπόταμου, η εξουδετέρωση με την επέμβασή του και της δευτερεύουσας αντίστασης που δεν μπόρεσε να εξουδετερώσει ο Ε.Δ.Ε.Σ. και η καθήλωση των ενισχύσεων που έστειλε ο εχθρός από τη Λαμία.
25 Νοέμβρη 1942
Τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. και του Ε.Δ.Ε.Σ. σε συνεργασία με Άγγλους σαμποτέρ, επιτέθηκαν κατά της ιταλικής φρουράς της μεγάλης γέφυρας του Γοργοπόταμου στη σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών-Λαμίας, την εξουδετέρωσαν ύστερα από μάχη και ανατίναξαν την γέφυρα.
Τη γέφυρα τη φρουρούσε ιταλικό τμήμα δύναμης 110-120 ανδρών με την παρακάτω διάταξη: 80 άνδρες κατείχαν το νότιο βάθρο της γέφυρας, με πλήρη αμυντική οργάνωση της τοποθεσίας (συρματοπλέγματα, χαρακώματα, πολυβολεία από μπετόν αρμέ), 30 άνδρες κατείχαν το βόρειο βάθρο. Η οργάνωση της τοποθεσίας εδώ μόλις είχε αρχίσει. Στον λόφο ανατολικά του νότιου βάθρου, όπου και στρατωνίζονταν η φρουρά, ήταν εγκατεστημένα δύο δίκαννα αντιαεροπορικά, που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τον εχθρό και για βολή κατά επίγειων στόχων.
Στην επιχείρηση πήραν μέρος 150 άνδρες του Ε.Λ.Α.Σ. με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη, με 60 άνδρες του Ε.Δ.Ε.Σ. με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Ζέρβα και η 12μελής αγγλική αποστολή με επικεφαλής τον ταξίαρχο Έντυ Μάγιερς. Σύμφωνα με την διαταγή επιχείρησης έγινε η παρακάτω κατανομή αποστολών: Τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ. δύναμης 65 ανδρών με επικεφαλής τον έφεδρο λοχαγό Κωστούλα ανέλαβε να εξουδετερώσει το βόρειο βάθρο. Τμήμα του Ε.Δ.Ε.Σ. δύναμης 45 ανδρών, με επικεφαλής τους αξιωματικούς Παπαχρήστου και Πετροπουλάκη ανέλαβε να εξουδετερώσει το βόρειο βάθρο. Δύο τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. δύναμης 15 ανδρών το καθένα με ένα Βρετανό σαμποτέρ ανέλαβαν να καταλάβουν θέσεις στη σιδηροδρομική γραμμή, ένα περίπου χιλιόμετρο βόρεια και νότια της γέφυρας, με αποστολή να παρεμποδίσουν την προσέγγιση εχθρικών ενισχύσεων. Τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ. 15 ανδρών, εφοδιασμένο με δοχεία βενζίνης ανέλαβε να πιάσει θέσεις στην ξύλινη οδική γέφυρα του ποταμού Σπερχειού στον Φρατζή, με αποστολή να παρεμποδίσει την άφιξη εχθρικών ενισχύσεων από τον δρόμο αυτό. Τμήμα σαμποτέρ από 4-5 Βρετανούς αξιωματικούς, 8 άνδρες του Ε.Λ.Α.Σ. και 4 του Ε.Δ.Ε.Σ. ανέλαβε την υπονόμευση και ανατίναξη της γέφυρας. Τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ. δύναμης 30 ανδρών, με επικεφαλής τον ανθυπίλαρχο Δ. Δημητρίου (Νικηφόρο) έμεινε σαν γενική εφεδρεία της διοίκησης. Την γενική διεύθυνση της επιχείρησης ανέλαβε ο αρχηγός του Ε.Δ.Ε.Σ. Ζέρβας[15].
Η επιχείρηση άρχισε στις 25 του Νοέμβρη 1942, ώρα 23.05΄. Το τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ. που ανέλαβε το νότιο βάθρο με ορμητική έφοδο εξουδετέρωσε πλήρως την αντίσταση του εχθρού και κατέλαβε τις θέσεις του μέσα σε 18 λεπτά. Το τμήμα του Ε.Δ.Ε.Σ. που ανέλαβε το βόρειο βάθρο δεν μπορούσε να εκπληρώσει την αποστολή του και ύστερα από αγώνα μισής ώρας περίπου, άρχισε να εγκαταλείπει τις θέσεις του. Η όλη επιχείρηση κινδύνευε να αποτύχει, αλλά επενέβη το τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ. που αποτελούσε την εφεδρεία της επιχείρησης. Με ορμητική επίθεση και ύστερα από σκληρό αγώνα πέτυχε να εξουδετερώσει ολοκληρωτικά την αντίσταση του εχθρού και να καταλάβει τις θέσεις του στο βόρειο βάθρο.
Ενισχύσεις του εχθρού, που κινήθηκαν με μια αμαξοστοιχία από τη Λαμία χτυπήθηκαν από την ενέδρα του Ε.Λ.Α.Σ. και το τμήμα που κατέλαβε το βόρειο βάθρο και δεν κατάφεραν να πλησιάσουν στη γέφυρα παρά όταν πια σειόταν κυριολεκτικά ο τόπος από την τελευταία ισχυρή έκρηξη που την ανατίναξε. Η επιχείρηση τελείωσε με πλήρη επιτυχία. Έξη ολόκληρες εβδομάδες χρειάστηκαν οι κατακτητές για να αποκαταστήσουν τη συγκοινωνία στη βασική αρτηρία.
 |
| Οι πρώτες εκτελέσεις στο βάθρο της γκρεμισμένης γέφυρας |
Η ανατίναξη της γέφυρας ήταν μια σοβαρή βοήθεια στα αγγλοαμερικάνικα στρατεύματα που διεξήγαγαν την περίοδο εκείνη επιθετικές επιχειρήσεις στη Βόρεια Αφρική. Το στρατηγείο Μέσης Ανατολής ευχαρίστησε τότε τους αντάρτες για το λαμπρό τους κατόρθωμα. Σε γράμμα του προς την Κεντρική Επιτροπή του Ε.Α.Μ. με ημερομηνία 21.11.1942 ο Γουντχάουζ (Κρις) έγραφε:
«…Θέλω να ευχαριστήσω εκ μέρους της Αγγλίας και την οργάνωσίν σας και τον ικανότατον στρατιωτικόν αρχηγόν σας».
Το λαμπρό κατόρθωμα των ενόπλων δυνάμεων της εθνικής αντίστασης στον Γοργοπόταμο είχε σοβαρή σημασία και για την εσωτερική κατάσταση στην Ελλάδα. Δυνάμωσε περισσότερο το αγωνιστικό φρόνημα του λαού και συνετέλεσε στη γοργή ανάπτυξη της ένοπλης αντίστασής του. Η ιστορική σημασία της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου βρίσκεται ακόμα στο ότι επιβεβαίωσε τη δυνατότητα και την ανάγκη της ενότητας και της κοινής δράσης όλων των πατριωτικών δυνάμεων για την οποία πάλευαν με την επιμονή του Κ.Κ.Ε. και το Ε.Α.Μ.
[1] Για να είμαστε ιστορικά πιο ακριβείς χρησιμοποιούμε το όνομα Ελλάδα που αποτυπώνει τον γεωγραφικό χώρο της πατρίδας μας και όχι τον εθνικό Έλληνες. Στην Αντίσταση συμμετείχαν Ελλαδίτες Αλβανοί (Αρβανίτες), Μακεδόνες (ντόπιοι), Τούρκοι (Θρακιώτες), Βλάχοι, Εβραίοι, Έλληνες, αλλά ακόμα και Αντιφασίστες Ιταλοί, Γερμανοί, Ρώσοι, Βούλγαροι κ.λ.π.
[2] Το πρώτο άρθρο του νόμου όριζε «Εθνική Αντίσταση έκανε κάθε Έλληνας και κάθε Ελληνίδα …» που μόνο μ’ αυτές τις δυο λέξεις απέκλειε κάθε άλλον που ζούσε στην Ελλάδα για αιώνες, αλλά δεν ενέπιπτε σ’ αυτές τις ιδιότητες.
[3] Τέτοιοι ήταν κυρίως οι «ντόπιοι Μακεδόνες» κάτοικοι που στερήθηκαν και την πατρίδα τους.
[4] Την Ελλαδική αστική τάξη την εκφράζαν πολλοί φορείς, όπως η δοσιλογική κυβέρνηση του Τσολάκογλου με τους ριψάσπιδες αξιωματικούς και τους ιδεολόγους φιλοναζίστες και φασίστες Ελλαδίτες που υπηρετούσαν τους κατακτητές. Επίσης σαν βάθρα της είχε τους κάθε είδους εθνικιστές, όπως τριεψιλονίτες, Παοτζίδες, τους τουρκόφωνους δοσίλογους Κισά-Μπατζάκ, Μιχάλαγα, Κολλάρα, Τσαούς-Αντών, Πούλο κλπ. που το μόνο κοινό στοιχείο που είχαν, ήταν ο αντικομμουνισμός.
[5] Παρασιτική. Είναι γνωστή η λέξη, από την περιγραφή της Ελληνικής αστικής τάξης από τον Νίκο Ζαχαριάδη Γ.Γ. του ΚΚΕ.
[6] Γ. Ανδρικόπουλου: 1944 Κρίσιμη Χρονιά, εκδόσεις «Διογένης», τόμος Β`, σελ. 257.
[7][7] C.M. Woodhouse, Το μήλο της έριδος, Η Ελληνική Αντίσταση και η πολιτική των μεγάλων δυνάμεων, Εξάντας, 1976, σ.60.
[8] P. Papastratis, British Policy Towards Greece During the Second World War 1940-1945, Cambridge, Cambridge University Press, 1984, σ. 8-11
[9] Λ. Διβάνη, Η πολιτική των εξόριστων ελληνικών κυβερνήσεων 1941-1944, Αθήνα/Κομοτηνή, Σάκκουλας, 1992, σ. 46, 48-50
[10] Ο ίδιος ο Ζέρβας παραδέχεται για την μισθοδοσία των αξιωματικών και ανταρτών του Ε.Δ.Ε.Σ. «…εμισθοδοτήθησαν 1 Λίρα χρυσή μηνιαίως οι Αξιωματικοί και 1/2 λίρα χρυσή οι Άνδρες…». (Ναπολέοντος Ζέρβα, Απελευθερωτικός Αγών ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ, 1941-1945, σελ. 107-121).
[11] Πολλά ντοκουμέντα προκύψαν με την τεκμηρίωση την δωσίλογη δράση του Ε.Δ.Ε.Σ. Η Ελλάδα κάτω από τον αγκυλωτό σταυρό, Ντοκουμέντα από τα Γερμανικά αρχεία, έρευνα Μάρτιν Ζέκεντορφ, Σ.Ε., Αθήνα 1991, σ.234, σ.246, σ.252, σ.267. https://www.youtube.com/watch?v=cRXYyq94C7Q, - ΕΚΘΕΣΗ του κατοχικού Δημάρχου Βόλου Θρ. Παπασακελλαρίου στον Ε.Δ.Ε.Σ. Αθήνας, περιοδικό ΕΝΙΑΙΑ ΕΑΜΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, τεύχος 10 (Γενάρης – Μάρτης 1988), σ.65-73. / Το ίδιο δημοσίευσε και ο Λάζαρος Αρσενίου, Η Θεσσαλία στην Αντίσταση, τ. Β΄, εκδ. «έλλα», σ.48-56.
[12] Ο Ιωάννης Δ. Ράλλης ομιλεί εκ του τάφου, επιμέλεια Γεωργίου Ι. Ράλλη, Αθήναι 1947, σ.113-114.
[13] E.C.W. Myers, Η Ελληνική περιπλοκή, οι Βρετανοί στην κατεχόμενη Ελλάδα, Εξάντας, 1975, σ. 15.
[14] Καθορίστηκε να μείνουν ο γνωστός και από προηγούμενη δράση στην Ελλάδα πράκτορας της Ιντέλλιζενς Σέρβις, ταγματάρχης Κρίστοφερ Μόνταγκιου Γκούτχάουζ (Κρις) και ο ελληνικής καταγωγής λοχαγός του αγγλικού στρατού Θέμης Μαρίνος. Και οι δυο ήταν απεσταλμένοι του Μ.Ο.4 της ειδικής υπηρεσίας της Ιντζέλλιζενς Σέρβις που ασχολούνταν με την υπονόμευση του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος των λαών της Ευρώπης.
[15] Ο Ε.Λ.Α.Σ. διαποτισμένος βαθειά από το πνεύμα ενότητας παραχώρησε πρόθυμα τη γενική διεύθυνση της επιχείρησης στον συνταγματάρχη Ζέρβα σαν ανώτερο στο βαθμό αξιωματικό, παρ’ όλο που οι κύριες δυνάμεις της επιχείρησης δεν ήταν δικές του. Αυτό ήταν μια συγκεκριμένη σοβαρή χειρονομία που έδειχνε ότι ο Ε.Λ.Α.Σ. πάνω απ’ όλα έβαζε το συμφέρον του αγώνα κατά των κατακτητών. Διαφορετικά όμως εκτιμούσε τα πράγματα ο Ζέρβας που σαν κύριο καθήκον του έβλεπε όχι τον πόλεμο κατά των κατακτητών, αλλά την προσωπική επιβολή του με οποιαδήποτε μέσα. Στο προσωπικό ημερολόγιό του, στις 30 Νοέμβρη γράφει, αναφερόμενος στο Γοργοπόταμο: «…μου δίδει την ελπίδα ότι τελικώς θα επιβληθώ, αν μη πολιτικώς, τουλάχιστον στρατιωτικώς… Κατόρθωσα σχεδόν να φθάσω στην αρχή της πλήρους επιτυχίας μου». (Βλ. Ν.Ζέρβα: Τα απόρρητα έγγραφά μου. (1941-1944) «Ακρόπολις» 29.1.1950.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου