Η «γέννηση» του Δημοτικού Ωδείου. 90 χρόνια από την ίδρυση

Ένα μικρό κείμενο που δημοσιεύτηκε στην "Ελευθερία" της Λάρισας, Δευτέρα 3 Φλεβάρη 2020.

Αυτές τις μέρες παρακολουθούμε να εξελίσσεται ένα σημαντικό μουσικό δρώμενο στο Ωδείο - το «ΜΟΥΣΙΚΟΤΡΟΠΟ»[1] - που έχει πλέον γίνει θεσμός. Είναι απ’ αυτές τις όμορφες σελίδες που έχει γράψει στη ροή του χρόνου το Ωδείο, από την γέννησή του, που μένουν ανεξίτηλες.  

Φέτος το Δημοτικού Ωδείου της Λάρισας, αυτή η πνευματική μουσική μήτρα, διανύει τα 90 χρόνια από την ίδρυσή του και η εκδήλωση είναι αφιερωμένη σ’ αυτό.

Με αφορμή αυτή την επετείου θα αναφερθούμε στα πρώτα βήματα επώασης της του Ωδείου της πόλης μας.

Ο όρος Ωδείο χρησιμοποιήθηκε στην πόλη μας, από πολύ νωρίς, εκεί όπου έπαιζαν και τραγουδούσαν μουσικές ομάδες (κομπανίες). Έτσι, τα πρώτα χρόνια μετά το 1881 ονομάζονταν τα καφέ Αμάν και τα καφέ Σαντάν.

 Στην Λάρισα μετά το 1881 οργανωμένοι[2] φορείς μουσικής έκφρασης υπήρξαν η Στρατιωτική Μουσική[3], η Δημοτική Φιλαρμονική[4], ο Μουσικός Σύλλογος[5] και τα Σχολεία[6].

Μόλις εμφανίστηκε μια οργανωμένη προσπάθεια το 1900, η εφημερίδα «Μικρά» έγραψε: «Πολλοί φιλόμουσοι νέοι της πόλεώς μας ίδρυσαν προ τινών ημερών μικρόν νυκτερινόν ωδείον, εν ώ διδάσκονται διάφορα άσματα υπό του καθηγητού της μουσικής κ. Μπαμιέρου»[7].

Το 1905 έχει δημιουργήσει ιδιωτικό Ωδείο ο Γερμανός μουσικοδιδάσκαλος Ιάκωβος Μπεμ, ο οποίος δίδαξε στην Φιλαρμονική και στο Αρσάκειο.

    Το 1918 και πάλι η «Μικρά» αναφέρει: «Η μανδολινάτα του [Νικολάου] Σαρρέα μετετράπη εις Ωδείον, πλουτισθέν και διά κλειδοκυμβάλου (πιάνου). Ειδική διδασκάλισσα δε ανέλαβε την διδασκαλίαν αυτού ενώ αι εγγραφαί μαθητών είχαν αρχίσει από της προηγουμένης»[8].     
   Υπερτονίζοντας αυτό το γεγονός ο Βάσος Καλογιάννης αναφέρει[9] πως από τότε άρχισε η συστηματική μουσική καλλιέργεια του κοινού της Λάρισας. Για το ίδιο θέμα γράφει και ο Βάσος Κυλικάς[10]: «λειτουργήσασα κατά την περίοδο αυτή Μανδολινάτα Νικολ. Σαρρέα μετατράπηκε το 1918 σε Ωδείο υπό την διεύθυνση του ίδιου και κατόπι από την διεύθυνση του πατέρα του Ιω. Σαρρέα και συνετέλεσε κατά πολύ στη διάδοση των λαϊκών οργάνων».

Το 1927[11] δήμαρχος της Λάρισας είναι ο Μιχαήλ Σάπκας. Αξιοποιώντας αυτήν την ευκαιρία η φιλόμουση γυναίκα του, Ιουλία, παίρνει την πρωτοβουλία «και με συμμετοχή των κυριών Όλγας Μ. Μπούρα, Καλλιόπης Ι. Άρτη, Κατίνας Μ. Ζαρίμπα, Ματθίλδης Νικολ. Φίλιου ιδρύθηκε υπό τη προεδρία της πρώτης ο «Σύλλογος Φιλομούσων» συνδρομούμενος με τις δαπάνες του Δήμου Λάρισας και με τα δίδακτρα των μαθητών.

Ο Σύλλογος αυτός ήλθε σε επαφή με το Εθνικό Ωδείο Αθηνών και λειτούργησε σαν παράρτημα αυτού και στεγάσθηκε στο οίκημα του φωτογράφου Γερ. Δαφνοπούλου στη διασταύρωση των οδών Μεγ. Αλεξάνδρου και Πατρόκλου. Σ’ αυτό δίδαξαν οι καθηγητές Γ. Δαγιάσης και Α. Τσάπαλος (βιολί) και οι δεσποινίδες Ροδόπη Τρίχα, Πιπίνα Κρόελ και Ελένη Διοσκουρίδου (πιάνο)»[12].

Στις 27 Γενάρη 1930 το Δημοτικό Συμβούλιο της Λάρισας, κατά την διάρκεια συζήτησης ψήφισης του προϋπολογισμού εσόδων και εξόδων έτους 1930-1931, ο Δήμαρχος εισηγήθηκε την υιοθέτηση του υπάρχοντος Ωδείου από τον Δήμο και να μετατραπεί σε «Δημοτικό Ίδρυμα».

Συγκεκριμένα ο Δήμαρχος και εξήρε την αξία που έχει για την πόλη η ύπαρξη και η λειτουργία του Ωδείου. Πρότεινε να υιοθετηθεί από τον Δήμο και να χαρακτηρισθεί Δημοτικό Ωδείο, αφού έτσι κι αλλιώς ο πιο σημαντικός χορηγός ήταν ο Δήμος.

Τη πρόταση του Δημάρχου αποδέχτηκε παμψηφεί το Δ.Σ. θεωρώντας το Ωδείο «Δημοτικό Ίδρυμα» και από την μέρα αυτή το Ωδείο αποτέλεσε τον πλοηγό, αφού χάραξε τη ρώτα των μουσικών σπουδών στη Λάρισα.

Μετά την έκδοση και του Νομοθετικού Διατάγματος της 17ης Νοέμβρη 1930, άρχισε να λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Δ.Δ.. Διοικούνταν από εξαμελή Επιτροπή και πάντα υπό την προεδρία του εκάστοτε Δημάρχου. Από τότε λειτούργησε απρόσκοπτα ως το 1940. Στα χρόνια του πολέμου έκλεισε, όπως όλα τα σχολεία της πόλης και η περιουσία του λεηλατήθηκε από τα στρατεύματα κατοχής.

Επαναλειτούργησε από το 1947 γράφοντας ακατάπαυστα την μουσική ιστορία της πόλης, αφού υπήρξε ο Άτλας του Λαρισινού πολιτισμού.

ΜΠΑΡΜΠΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Takis-mp@hotmail.com

---

[1] Εμπνευστής, καλλιτεχνικός διευθυντής και «ψυχή» του «Μουσικότροπου» - ενός πολυποίκιλου μουσικού δρώμενου - είναι ο εξαιρετικός και εμβαθύς δάσκαλος του πιάνου Χρήστος Λενούτσος.

[2] Εννοούνται εδώ οι οργανωμένοι «φορείς» μουσικής έκφρασης, που στηρίχτηκαν οικονομικά από το κράτος ή τον Δήμο.

[3] Αποδόθηκε από διάφορες στρατιωτικές μονάδες, όπως από την μπάντα του Β΄ Σ.Σ., της Φρουράς Λάρισας, της 1^ης Μεραρχίας, του Εμπέδου Πεζικού κ.λ.π.

[4] Η Δημοτική Φιλαρμονική ξέρουμε σίγουρα πως λειτουργούσε τον Απρίλη του 1897 αφού βρέθηκε ονομαστικά μισθολογική κατάσταση του αρχιμουσικού και των μουσικών που την συγκροτούσαν.

[5] Ο Μουσικός και Γυμναστικός Σύλλογος ιδρύθηκε στις 22 Οκτώβρη 1900, και , ήταν το πρώτο πολυποίκιλο μουσικό σχήμα που ίδρυσε μουσική σχολή, Φιλαρμονική και χορωδίες. 

[6] Τα σχολεία όλων των βαθμίδων, μα ιδιαίτερα το Γυμνάσιο. το Διδασκαλείο, το Παρθεναγωγείο, με κορυφαίο στην εφαρμογή των νέων παιδαγωγικών μεθόδων το Αρσάκειο, έκαναν σημαντική δουλειά και λειτούργησαν σαν φυτώρια μουσικής παιδείας.

[7] «Μικρά» της Λάρισας, 05.03.1900.

[8] «Μικρά» της Λάρισας, 25.09.1918.

[9] «Ελευθερία» της Λάρισας 13.02.1948.

[10] Βάσος Κυλικάς, «Μουσική Κίνηση της Λάρισας (1881 – 1931)». Χειρόγραφο κείμενο που έγραψε για το επετειακό λεύκωμα, της Λαογραφικής Εταιρίας των Θεσσαλών, με αφορμή τις πανθεσσαλικές γιορτές της πεντηκονταετηρίδας, από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας.

[11] Κώστας Περραιβός στην «Ελευθερία» Λάρισας γράφει το 1925. Πιο αξιόπιστη είναι η χρονολογία που μας δίνει ο Β. Κυλικάς που εμπλέκονταν άμεσα εκείνη την περίοδο με τα μουσικά δρώμενα.

[12] Βάσος Κυλικάς, ό.π.