ΔΥΟ ΕΓΓΡΑΦΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΟΙΚΙΑΣΗ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΠΕΥΚΗΣ (1884, 1890)

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΣΤ. ΜΠΑΡΜΠΑΣ

Η λίμνη Ασκυρίς στη σημερινή της μορφή.

ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ

Πολλές ιστορίες είχα ακούσει από μικρός για την λίμνη
του Νεζερού και πολλές εικόνες σχηματίζονταν στο μυαλό μου, κυρίως από την ύπαρξη σε αυτό το υψόμετρο ενός τέτοιου  φυσικού θαύματος. Μας έλεγαν οι παλαιότεροι
πως είχε μεγάλα και νόστιμα ψάρια, που συνέβαλαν στην διατροφή των κατοίκων τα δύσκολα εκείνα χρόνια. Δεν γνώριζα βέβαια πως η «εκμετάλλευση» της αλιείας της λίμνης γίνονταν από ιδιώτη, μετά από δημόσιο διαγωνισμό. Ερευνώντας στα αρχεία του Συμβολαιογραφείου-Υποθηκοφυλακείου του Ολύμπου[1], στον Πυργετό της Λάρισας, μεταξύ των άλλων εντόπισα ένα υπενοικιαστήριο, του έτους 1890, «της ιχθυοτρόφου λίμνης Νεζερού[2]». Αναφέροντας το σχετικό έγγραφο (τον κ. Κώστα Σπανό, αυτός μου παραχώρησε το ενοικιαστήριο της ίδιας λίμνης, από τo ίδιο πρόσωπο του έτους 1884, το οποίο είχε λάβει από τα ΓΑΚ - Αρχεία του Νομού της Λάρισας ο κ. Θεόδωρος Παλιούγκας. Έχοντας, λοιπόν, στη διάθεση μου τα δυο έγγραφα σκέφθηκα να τα παρουσιάσω από τις σελίδες του Θεσσαλικού  Ημερολογίου).

Ι. ΤΟ ΕΝΟΙΚΙΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ 1884

Πρόκειται για το υπ' αριθ. 2640/28.1.1884 έγγραφο του συμβολαιογράφου της Λάρισας Αγαθάγγελου Α. Ιωαννίδη, στο οποίο αναφέρονται τα εξής: Ο ιδιοκτήτης της λίμνης, το ελληνικό Δημόσιο, προέβη στην ενοικίαση της, για μία δεκαετία, με πλειστηριασμό, στις αρχές Ιανουαρίου του 1884. Τελευταίος πλειοδότης αναδείχθη­κε ο Στέργιος Καραγιάννης «μεταπράτης, κάτοικος Ραψάνης», ο οποίος πρόσφερε το ποσό των 5.250 δραχμών. Ως εγγυητής, «διά τήν έμπρόθεσμον και τακτική πληρωμή του μισθώματος», υπέγραψε ο Λαρισαίος έμπορος Δημήτριος Λασκαρίδης, ο οποίος υποθήκευσε, υπέρ του Δημοσίου, το σπίτι του στη Λάρισα. Για να είναι, όμως, και αυτός εξασφαλισμένος, ο Καραγιάννης υποθήκευσε υπέρ αυτού» τα εξής κτήματα του, τα οποία βρίσκονταν στη Ραψάνη:

1)     Ένα διώροφο σπίτι «μεθ' απάντων των παραρτημάτων», στη συνοικία της Πα­ναγίας.

2)  Ένα αμπέλι, δύο στρεμμάτων, στην περιοχή Άγιος Ιωάννης.

3)  Ένα δεύτερο αμπέλι, ενός στρέμματος, στην περιοχή Φυτές.

4)  Έναν μωρεόκηπο, μισού στρέμματος, εντός του οικισμού.

5)  Έναν αγρό, πέντε στρεμμάτων, στην περιοχή Βλακάνι.

II. ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΤΗΣ ΥΠΟΜΙΣΘΩΣΗΣ ΤΟΥ 1890

Πρόκειται για το υπ' αριθ. 29/19.2.1890 έγγραφο του σύμβολαιογραφούντος ειρη­νοδίκη του Ολύμπου, με έδρα την Ραψάνη, Αριστομένη Χ. Μυριανθούση, στο οποίο αναφέρονται τα εξής: Ο Στέργιος Καραγιάννης, «ως ενοικιαστής της ίχθυοτρόφου λίμνης Νεζερού Ολύμπου», για μία δεκαετία, από την 1η Μαρτίου 1884, όπως προέκυ­πτε από το υπ' αριθ. 179/30.1.1884 έγγραφο του οικονομικού εφόρου της Λάρισας, υπε­νοικίασε το δικαίωμα αλιείας για ένα έτος, από την 1.3.1890 έως τις 28.21891, στους Καλλιπευκιώτες Δημήτριο Γεροστέργιο και Κων/νο Μπόζα, αντί 26 χρυσών οθωμα­νικών λιρών (584,48 δραχμές). Οι δύο υπενοικιαστές κατέβαλαν με την σύνταξη του συμβολαίου 13 λίρες και τις άλλες 13 ανέλαβαν την υποχρέωση να τις καταβάλουν στις 10.5.1890, αλληλεγγύως[3]. Γνωρίζοντας ότι το δεκαετές μίσθωμα της λίμνης ανερχόταν στις 5.250 δραχμές γίνεται φανερό ότι το ετήσιο μίσθωμα ήταν 525 δραχμές. Επομένως, η υπομίσθωση επέφερε κέρδος στον Στέργιο Καραγιάννη, για το αλιευτικό έτος 1.3.1890-28.2.1891, 59.48 δραχμές.

Η ΕΚΔΟΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΓΓΡΑΦΩΝ

Ιο

ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΝΟΙΚΙΑΣΗΣ ΤΗΣ 28ης ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1884

Αριθ. 2640 Δύω χιλιάδες εξακόσια τεσσαράκοντα

Έν Λαρίση τήν είκοστήν όγδόην Ιανουαρίου τον χιλιοστού όκτακοσιοστοϋ όγδοη-κοστού τετάρτου έτους ήμέραν Σάββατον Π.Μ. έν τω κατά τήν μεγάλη όδόν καί απένα­ντι του Σεραγιοΰ ίδιοκτήτω καταστήματι τοϋ Χαμίτ Χατζή Χουσεΐν πασσά ένθα έχω τό συμβολαιογραφικό μου γραφεϊον ενώπιον έμοΰ Αγαθαγγέλου Α. Ίωαννίδου συμ­βολαιογράφου Λαρίσης, εδρεύοντος καί κατοικοϋντος ένταΰθα, επί παρουσία καί των μαρτύρων Τασούλη Γ. Γκαστή αρτοποιού καί Αναστασίου Β. Φιλίου, συμβολαι­ογράφου Λαρίσσης, αμφοτέρων κατοίκων ένταΰθα, γνωστών μοι, πολιτών Ελλήνων, ενηλίκων, άσχετων στενής συγγενείας προς έμέ καί προς αλλήλους καί μή εξαιρετέων, ενεφανίσθησαν αυτοπροσώπως οΐ γνωστοί μοι καί άσχετοι συγγενείας, έμοί τε καί τοις μάρτυσιν, άφ' ενός μέν Στέργιος Καραγιάννης, μεταπράτης, κάτοικος Ραψάνης, καί άφ' έτερου Δημήτριος Λασκαρίδης, έμπορος, κάτοικος ενταύθα, καί συνομολόγησαν τά έξης ήτοι, ότι ό μέν πρώτος ότι αναδειχθείς τελευταίος πλειοδότης τής ενοικιάσεως της ίχθυοτρόφου λίμνης Νιζεροϋ, διά μίαν δεκαετίαν αντί δραχμών νέων πέντε χιλιάδων διακοσίων πεντήκοντα (5.250) προσέφερεν ώς έγγυητήν του προς τό Δημόσιον τόν δεύτερον όστις προς άσφάλειαν τοΰ Δημοσίου διά τήν έμπρόθεσμον καί τακτική πλη­ρωμή τοϋ μισθώματος έδωκε τό δικαίωμα προς τό Δημόσιον νά έγγράψη ύποθήκην είς τήν εντός τής πόλεως Λαρίσης κειμένην οικίας του /[4] σήμερον ό ρηθείς Στέργιος Καρα­γιάννη, διά τήν ην υπέρ αϋτοϋ έδωκε έγγύησιν, έκ πέντε χιλιάδων διακοσίων πεντήκοντα δραχμών, πρός τό Δημόσιον ό Δημήτριος Λασκαρίδης καί πρός άσφάλειαν αύτοϋ χορηγεί αύτφ τό δικαίωμα νά έγγράψη πρώτη ύποθήκην εις τά βιβλία τών υποθηκών τοΰ Δήμου Όλυμπου τής περιφερείας τοΰ Ειρηνοδικείου Όλυμπου άνευ ούδεμιάς με- οολαβήσεως αύτοϋ τοΰ Στεργίου Καραγιάννη, ούδέ γνωοτοποιήσεως πρός αύτόν έπί τών έξής κτημάτων του, κειμένων έντός τοΰ χωρίου Ραψάνη καί τής περιφερείας αύτοΰ ήτοι:

1)    Έπί μιάς οικίας κείμενης είς την συνοικία Παναγίας, οΐισαν διώροφον μεθ’ άπάντων τών παραρτημάτων, παρακολουθημάτων καί λοιπής περιοχής αύτής καί συνορευ- ομένης άνατολικώς μέν μέ δημόσιον δρόμον, δυτικώς μέ οικία Ίωάννου Τσοΰτσου, άρκτικώς μέ δρόμον καί μεσημβρινώς ωσαύτως μέ δρόμον.

2)    Έπί μιας άμπέλου κειμένης είς θέσιν Άγιος Ιωάννης, έκ στρεμμάτων δύω καί όρι- ζομένης μέ όμοίας Τασιώς Ζιώκα, Αντωνίου Σιόν[τ]α, καί Ζησιό Καραβασίλη καί δρόμον.

3)    Έφ’ έτέρας όμοίας κειμένης είς θέσιν Φυτές έξ ένός στρέμματος καί όριζομένης μέ όμοίας Δημητρίου Κ. Ντουμοΰζα, Βασιλείου Ίωαννίδου, Γεωργίου Άφέντα.

4)    Έφ’ ένός μωρεοκήπου είς θέσιν έντός τοΰ χωρίου έξ ήμίσεως στρέμματος καί όρι- ζομένου μέ όμοιους Γεωργίου Τζιόλα, Ζησιό Καραβασίλη, Ζησιό Ρήγα καί δρόμον δημόσιον, καί

5)    Έφ’ ένός άγροΰ είς θέσιν Βλακάνι έκ στρεμμάτων πέντε καί όριζομένου μέ όμοιους Θωμά Θώμου καί Γεωργίου Χολέβα καί περιερχομένων είς την κατοχήν καί κυριότητάν του έκ πατρικής κληρονομιάς καί άγοράς.

Ό δέ δεύτερος ότι συνωμολόγησε καί άπεδέξατο πάντα τ’ άνωτέρω. Όθεν πρός άπόδειξιν τής συνομολογήσεως ταύτης συνετάχθη τό παρόν όπερ άναγνωσθέν καί με­γαλοφώνως είς έπήκοον πάντων τών είρημένων παρόντων, ύπεγράφη παρ’ αύτών καί εμού.

ΟΙ Συμβαλλόμενοι                                               -                     Οί Μάρτυρες

Στέριος Καραγιάννης                                                                   Τασιούλης Γ. Γκατσής

Δ. Λασκαρίδης                                                                            Άν. Β. Φίλιος

Ό Συμβολαιογράφος Α. Α. Ίωαννίδης

ΠΗΓΉ: ΓΑΚ, Αρχεία Νομού Λάρισας.

Μπροστά μας η θέση της λίμνης και στο βάθος η Καλλιπεύκη

 

2ο

ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΥΠΟΜΙΣΘΩΣΗΣ ΤΗΣ 19ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1890

Άρ. 29

Ύπομίσθωσις δρ. 584:40/00

Έν Ραψάνη σήμερον την δεκάτην ένάτην Φεβρουάριου τοΰ έτους χιλιοστοΰ όκτακοσιοστοΰ ένενηκοστοΰ, ημέραν Δευτέραν, έν τώ είρηνοδικειακώ καταστήματι, οίκίας κληρονόμων Φώτη Χρυσοχόω, ένώπιον έμοΰ τοΰ συμβολαιογραφοΰντος είρηνοδίκου Όλύμπου Αριστομένους X. Μυριανθούση, έδρεύοντος έν Ραψάνη, καί τών μαρτύρων Ίωάννου Τέρπου, κουρέως, καί Νικολάου Α. Φιλιππίδου, κτηματίου, άμφοτέρων κα­τοίκων Ραψάνης, γνωστών μοι ένηλίκων πολιτών Ελλήνων, κατά νόμον έπιτηδείων, ένεφανίσθησαν άφ’ ένός ό Στέργιος Καραγιάννης, κτηματίας, κάτοικος Ραψάνης, άφ’ έτέρου οί Δημήτριος Γεροστέργιος καί Κωνσταντίνος Μπόζας, ό πρώτος κτηματίας, ό δεύτερος καφφετσής, άμφότεροι κάτοικοι Νεζεροΰ Όλυμπου, ών την ταυτότητα παρά τών έγγΰων μαρτύρων έβεβαιώθην καί έδήλωσαν, ό μέν Στέργιος Καραγιάννης ότι ώς ένοικιαστής τής ίχθυοτρόφου λίμνης Νεζερού Όλυμπου κατά τ<5 span=""> χρυσών τουρκικών είκοσι έξ         (26), λόγω τοΰ χαρτοσήμου εις δραχμάς πεντακοσίας όγδοήκοντα τέσσαρες, λεπτά τεσσαράκοντα⁵ (584:48/οο) ύπολογισθεισών, έξ ών λιρών τώ κατέβαλον δεκατρείς τοιαύτας, τάς δε έτέρας δεκατρείς, έπίσης χρυσας τουρκικός λίρας, θέλει τώ καταβάλωσι την δεκάτην Μα'ίου τρέχοντος ήδη έτους. Ενταύθα οί ύπε- νοικιασταί σδτοι δικαιούμενοι νά κάμνοοσι χρήσιν τής λίμνης ταύτης, συμφώνως πρός τά έκ τοΰ μνησθέντος δημοσίου έγγράφσυ προερχόμενα δικαιώματα, άτινα άπαντες οί συμβαλλόμενοι γνωρίζουσιν, οί δέ Δημήτριος Γεροστέργιος καί Κωνσταντίνος Μπόζας ότι συνομολογοΰντες άπαντα τ’ άνωτέρω, υπόσχονται την έμπρόθεσμον καταβολήν τών δεκατριών αύτών τουρκικών λιρών εις χρυσας άλληλεγγύως οί ένδιαφερόμενοι νομίμως, τή αιτήσει των συνέταξα τόδε, άναγνωσθέν εύκρινώς καί μεγαλοφώνως εις έπήκοον απάντων, άπαντες ύπογράφομεν ώς έπεται:

[Οί συμβαλλόμενοι]                                                                                    [Οί μάρτυρες]

Στέργιος Καραγιάννης                                                                              Ιωάννης Τέρπος

Κωνστ. Μπόζας                                                                          Νικόλαος Ά. Φιλιππίδης

Δ. Γεροστέργιος

Ό Συμβολαιογραφών είρηνοδίκης Όλυμπου (τ.σ.) Α. X. Μύριανθούσης

ΠΗΓΗ: Αρχείο του Συμβολαιογραφείου - Υποθηκοφυλακείου του Πυργετοΰ.

(Σ.Σ. Η εργασία αυτή δημοσιεύτηκε στο Θεσσαλικό Ημερολόγιο το 2009 στον τ.56, σ.123-126.)

---

[1] Ευχαριστώ την κ. Ιωάννα Μούκανου - Αγορογιάννη, συμβολαιογράφο του Πυργετού, για την διευκόλυνση που μου παρείχε κατά την διάρκεια της έρευνας μου. [Δυστυχώς η Ιωάννα δεν ζει σήμερα].

    [2] Νεζερός η σημερινή Καλλιπεύκη του Ολύμπου. Η λίμνη αυτή είναι η Ασκυρίς της αρ­χαίας εποχής. Στα νερά της ζούσαν γριβάδια, «σμπριάνες», πέστροφες και χέλια. Βρισκόταν ένα χιλιόμετρο νοτίως του οικισμού, σε υψόμετρο 1.006 μέτρα. Είχε έκταση 5.314,022 στρέμματα και ωοειδές σχήμα, με μέγιστο βάθος γύρω στα 12 Η αποστράγγιση της λίμνης, από την αγγλική εταιρία Βutt, έγινε την περίοδο 1907 - 1911. Βλ. Θωμάς Τσιαπλές, «Η λίμνη Ασκυρίς», Η Καλ­λιπεύκη στους αιώνες, Λάρισα 2001, 159-160.

[3] Αλληλεγγύως- εάν δεν μπορούσε να πληρώσει τα οφειλόμενα ο ένας, ήταν υποχρεωμένος 1 να τα πληρώσει ο δεύτερος.

[4] Τέλος της πρώτης σελίδας του εγγράφου της ενοικίασης.

  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΣΤ. ΜΠΑΡΜΠΑΣ