ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΝ. 26 Φλεβάρη 2015

ΕΚΔΗΛΩΣΗ  ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΝ

  Από την Ομάδα Μελέτης Θεσσαλικής Ιστορίας Κοινωνικών Αγώνων πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα την Πέμπτη 26 Φλεβάρη 2015 στις 19:00 στο μουσείο Εθνικής Αντίστασης (Ιουστινιανού 42, παλιές φυλακές) εκδήλωση για την ΕΠΟΝ.

  Το θέμα της ήταν: «Διαχρονικά μηνύματα της ΕΠΟΝ. Στιβαρά θεμέλια για τη νεολαία σήμερα», με εισηγητές τον Μπάρμπα Δημήτρη και τον Σιούλα Παναγιώτη.

  Ο πρώτος εισηγητής στάθηκε στην ιστορική διαδρομή της ίδρυσης της ΕΠΟΝ, με έμφαση στην τοπική ιστορική συμβολή και στάση της νεολαίας της εποχής μέσα από τις οργανώσεις (Ο.Κ.Ν.Ε., Ε.Α.Μ.Ν., «Ενιαία», Θ.Ι.Λ. και τέλος της ΕΠΟΝ).     Παράλληλα παρουσιάστηκε το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον της εποχής, τα κυρίαρχα ιδεολογικά ρεύματα συνοπτικά, ώστε να  γίνει πιο κατανοητή η γέννηση της ΕΠΟΝ.

  Η δεύτερη εισήγηση περισσότερο στάθηκε στα μηνύματα και τα προτάγματα του σήμερα. Χωρίς μηχανιστικούς παραλληλισμούς εποχών και λειτουργικών επιλογών της νεολαίας, έγινε προσπάθεια να δώσει πλευρές της δράσης στην εποχή μας και ανάδειξη των στοιχείων που λείπουν και πρέπει ν’ αποκτηθούν στις μέρες μας από την πρωτοπόρα νεολαία για να κάνει το άλμα προς τα μπρος.

Τις εισηγήσεις υποστήριζε και οπτικό υλικό με το πρόγραμμα προβολής του PowerPoint.

  Αμέσως μετά δυο παλιοί αγωνιστές, ένας Επονίτης ο Θανάσης Ριζάκης

ανάπηρος με κομμένο το ένα χέρι και τα δάκτυλα από το άλλο) και μια Επονίτισσα Μερόπη Μαλαμίτση παρενέβηκαν με βιωματικές αφηγήσεις που ενθουσίασαν τους παραβρισκόμενους.

  Ιδιαίτερη συγκινητική ατμόσφαιρα δημιούργησε η αφήγηση της εκπαιδευτικού Κικής Συννεφακοπούλου με την ανάγνωση κειμένου της Βούλας Δαμιανάκου: «Τ’ αετόπουλά μας στο στρατόπεδο της Λάρισας», από κείμενο που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό της ΕΠΟΝ «Νέα Γενιά».

  Τέλος η εκδήλωση έκλεισε με αντάρτικα τραγούδια που έπαιξαν οι Νίκος Χατζής, ο Στάθης Σταμελόπουλος και ο Στέργιος Ντάγιας. Τα τραγούδια ενθουσίασαν όλους τους παριστάμενους που τραγουδούσαν με πάθος συνοδεύοντας τους μουσικούς. Τελευταίο τραγουδήθηκε το «επέσατε θύματα αδέλφια εσείς …» αποδίδοντας έναν ελάχιστο φόρο τιμής στους εκτελεσμένους, βασανισμένους και γενικά δοκιμασμένους  Επονίτες και Επονίτισσες ανεβάζοντας το συγκινησιακό κλίμα στα ύψη.

  Στον χώρο της εκδήλωσης υπάρχει και έκθεση φωτογραφίας και ΕΠΟΝίτικου τύπου της περιοχής μας όπου και παρουσιάζεται σπάνιο ανέκδοτο υλικό. Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 7 Μάρτη.

 ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΜΠΑΡΜΠΑ ΔΗΜΗΤΡΗ

ΕΠΟΝ

Η σημερινή εκδήλωση έχει σα σκοπό να τιμήσει από την μια τους Επονίτες και τις Επονίτισσες και από την άλλη να ανιχνεύσει και να προσεγγίσει το ζήτημα της μαχόμενης επαναστατικής νεολαίας κατά την περίοδο του πολέμου και της κατοχής και να αναδείξει τις διαχρονικές της αξίες.

Τεράστια γνώση, χρήσιμη και δημιουργική μπορεί κανείς να αντλήσει από την ιστορική διαδρομή της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων. Από μόνη της με την ίδρυση και την δράση δημιούργησε μια πολύτιμη και ανεξάντλητη τράπεζα πληροφοριών που αποτελεί πρόκληση στην έρευνα και στην προσέγγιση του κάθε μελετητή, επειδή ξαφνιάζεται θετικά από τον δημιουργικό πλούτο που ανακαλύπτει σε όλους τους τομείς της δράσης της Ε.Π.Ο.Ν.

Ιδιαίτερη σημασία και στόχευση έχει η αναφορά μας στην σημερινή σύγχρονη επαναστατική νεολαία. Στη νέα γενιά που βρίσκεται ήδη στις γραμμές του οργανωμένου αγώνα, στα συνδικάτα, στους συλλόγους και τα κινήματα. Έχει σημασία και για κείνους του νέους και τις νέες που ψάχνονται και αναζητούν το βαθύτερο νόημα της ζωής και του αγώνα. Εκείνους τους νέους που είναι αγανακτισμένοι, διψασμένοι για αξίες, ιδανικά και γενικά «δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό».

ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

Στην περίοδο που αναφερόμαστε η ελλαδική νεολαία γαλουχήθηκε από την αναδυόμενη αστική τάξη «δια πυρός και σιδήρου». Πέρασε μέσα από μεγάλα ιδεολογικά ρεύματα που είτε κατέρρευσαν όπως η «Μεγάλη Ιδέα» ή κάποια άλλα που ξεπετάχτηκαν ολόφρεσκα όπως ήταν οι σοσιαλιστικές ιδέες.

 Το περιεχόμενο της Μεγάλης Ιδέας καταρρέει μαζί με την Μικρασιατική Καταστροφή. Στο προσκήνιο  με την οριστική κυριαρχία της αστικής τάξης έρχονται μια σειρά από φυλετικές αναζητήσεις και αρχίζει σταδιακά να κτίζεται ο μύθος της οργανικότητας του Έθνους, που στην ουσία εκφράζει την ανάγκη ενός ριζικού αστικού μετασχηματισμού που δεν είχε μέχρι τότε πραγματωθεί.

Η εγκατάσταση των προσφύγων, που στην πλειοψηφία τους είναι ριζοσπάστες, αλλάζουν από τα θεμέλια την ποσοτική και την ποιοτική σύνθεση του πληθυσμού. Παράλληλα την ίδια περίοδο η εμφάνιση του μαρξισμού, οξύνει το κοινωνικό πρόβλημα και τις αντιθέσεις.

Τότε γίνονται διάφορες προσπάθειες για την καταστολή του εργατικού και γενικότερα του κοινωνικού κινήματος που οξύνθηκε και από την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση του 1928-9. Παράλληλα το πολιτικό κατεστημένο για την συνέχιση της κυριαρχίας του - στο ιδεολογικό επίπεδο - υιοθετεί και εμφανίζει ως νέο το ιδανικό της «πειθαρχημένης ελευθερίας» με σκοπό ν’ αντικαταστήσει τον κοινοβουλευτισμό. Για την πραγμάτωση του ιδανικού αυτού βοήθησαν οι Ευρωπαϊκοί φασισμοί με την απήχηση που εύρισκαν διεθνώς στα μικροαστικά στρώματα των πληθυσμών και στα αντιδραστικά στοιχεία. Τα αστικά κόμματα δέσμια του οικονομικού φιλελευθερισμού, που δεν ήταν σε θέση να λύσουν το πρόβλημα της εκβιομηχάνισης, αντιμετωπίζουν σοβαρότατα την ανεπάρκεια της μεθοδολογίας του στον οικονομικό και κοινωνικό χώρο. Επί πλέον, μπροστά στη δραστηριοποίηση του κομμουνισμού συμπλέουν με τα μικροαστικά στρώματα.

Έτσι ο συνηθισμένος κοινοβουλευτικός ηγέτης αντικαθίσταται , αφού όλοι έχουν πειστεί για την αναποτελεσματικότητα του από τον χαρισματικό ηγέτη, που είναι και «μάγος» και «θαυματοποιός» και αποδεκτός από όλους σ’ αυτήν την ιστορική περίοδο. Έτσι μας προέκυψε ο Μεταξάς που μαζί με τον βασιλιά αποτελούν το δίπολο της πολιτικής εξουσίας.

Η προηγούμενη αποτυχούσα ιδεολογική πλατφόρμα της «Μεγάλης Ιδέας» είχε σαν βάση την ανάσταση της βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ο «Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός» που σαν ιδεολόγημα χρησιμοποίησε ο Μεταξάς αναφέρονταν στα ιδεώδη της Αρχαίας Ελλάδας και του Βυζαντίου. Είναι ολοφάνερη η ιδεολογική φόρτιση της αντιπαράθεσης του «ελληνικού» ως αυθεντικού και γνήσιου και του «ξενόφερτου» ως μη αυθεντικού και πλαστού.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνει το μεταξικό καθεστώς στην νεολαία στήνοντας την περίφημη Ε.Ο.Ν. στα πρότυπα της ναζιστικής νεολαίας, προσαρμοσμένης στις ίδιες αρχές της «φυλετικής καθαρότητας», στον «ηθικό» πολιτισμό που μεταφράζεται στην «αφοσίωση στο Κράτος», «απόλυτη πίστη στον αρχηγό», «υποταγή των πολιτών», «κατάργηση της πάλης των τάξεων και συμμαχία αυτών». Δημιούργησε  ακόμα και τον μύθο της «πάντα άρρωστης νεολαίας» η οποία θα γιατρευόταν εάν έσκυβε στις εθνικές μας παραδόσεις, κ.ά. «Μοιράζει τις μπλε στολές στα γυμνάσια (με την άσπρη γραβάτα και τις άσπρες γκέτες στα πόδια, και με σήμα στο δίκοχο τον διπλό φασιστικό πελέκι). Κάθε Σάββατο είναι αφιερωμένο στην νεολαία, με την δήθεν «Εθνική Αγωγή και Ασκήσεις». Σαν μαθητές και φαλαγγίτες μας υποχρεώνουν εν’ παράταξει και εν’ στολή να πηγαίνουμε στην εκκλησία»[1].

Η Ε.Ο.Ν που παρακολουθεί το Ιταλικό μοντέλο Οργάνωσης της Νεολαίας διαφοροποιείται αντικειμενικά από αυτό, αφού η καλλιέργεια του εθνικισμού, του αντικομουνισμού, της πίστης στο βασιλιά και στο καθεστώς δεν έχει πίσω της ένα δόγμα φασιστικό, ούτε ένα μαζικό φασιστικό κόμμα, όπως αυτό της Ιταλίας η της Γερμανίας.

Αυτό που την διαφοροποιεί και την αναβαθμίζει είναι  η επίσημη ανάληψη από την κρατική εξουσία της διακίνησης των ιδεών και του ελέγχου των νέων. Σταθμός στην εξέλιξη της EON υπήρξε ο αναγκαστικός νόμος 1798/1939, ο οποίος όριζε ότι «η εθνική και ηθική αγωγή της νεολαίας είναι έργον του κράτους» και ότι «το κράτος επιδιώκει την αγωγήν ταύτην διά της Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας της Ελλάδος». Με τον ίδιο νόμο καταργήθηκε ο ιδρυτικός νόμος 1066/1917 του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων και το σώμα συγχωνεύτηκε στην EON, ενώ η περιουσία του περιήλθε στην οργάνωση. Απαγορεύθηκε επίσης η σύσταση συλλόγων, σωματείων και ιδρυμάτων με τους ίδιους σκοπούς. Έτσι, σηματοδοτείται επισήμως η ανάληψη από την κρατική εξουσία της διακίνησης των ιδεών και του ελέγχου των νέων.

ΟΡΚΟΣ ΤΗΣ E.O.N  και Ο ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΜΑΧΗΤΩΝ ΤΟΥ Ε.Λ.Α.Σ.

Φαίνεται χαρακτηριστικά από τον όρκο της ΕΟΝ ποιόν θέλουν να υπηρετεί αυτή ο οργάνωση, συγκρίνοντας με τον όρκο του ΕΛΑΣ μπορούμε ν’ αντιληφθούμε τις ριζικές διαφορές. 

ΟΡΚΟΣ ΤΗΣ E.O.N

 «Εν ονόματι της Αγίας, ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος, ορκίζομαι ότι θα διαφυλάττω πίστιν εις τον Θεόν, εις τον Βασιλέα A.B.Γ. Διάδοχον του θρόνου και  εθνικόν Κυβερνήτην και Γενικόν επιθεωρητή, θα πειθαρχώ απολύτως και πάσαν αυτού διαταγήν, ότι θα αγωνισθώ παντού και πάντοτε δια πασών των δυνάμεών μου υπέρ των Εθνικών Ιδανικών, υπέρ των ιδεολογικών, πολιτικών, κοινωνικών και ηθικών αρχών της 4ης Αύγουστου. Να υπερασπίζωμαι τας Σημαίας και να υπακούω εις πάντα ανώτερόν μου, εις τους Νόμους και Διατάξεις του Κράτους και της Οργανώσεως, και ότι τον όρκον μου αυτόν θα τηρήσω επί θυσία και της ζωής μου ακόμη».

Ο ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΜΑΧΗΤΩΝ ΤΟΥ Ε.Λ.Α.Σ.

«Ορκίζομαι στον Ελληνικό Λαό και τη συνείδηση μου ότι θ' αγωνισθώ έως την τελευταία σταγόνα του αίματος μου για την πλήρη απελευθέρωση της Ελλάδας από τον ξενικό ζυγό ότι θ' αγωνισθώ για την περιφρούρηση των συμφερόντων του Ελληνικού λαού και την αποκατάσταση και κατοχύρωση των ελευθεριών και όλων των κυριαρχικών δικαιωμάτων του.

Για το σκοπό αυτό θα εκτελώ ευσυνείδητα και πειθαρχικά τις εντολές και οδηγίες των ανωτέρων μου οργάνων και θα αποφεύγω κάθε πράξη που θα με ατιμάζει σαν άτομο και σαν αγωνιστή του εργαζόμενου Ελληνικού λαού».

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ Η ΑΛΛΗ ΝΕΟΛΑΙΑ

Η νεολαία που παλεύει, που αγωνίζεται, που οραματίζεται, που τραγουδάει. Η νεολαία που την Ελευθερία, την Κοινωνική Δικαιοσύνη, τον Αντικαπιταλισμό, την Ισότητα, τον Αντιρατσισμό, τον Διεθνισμό, τον Αντιφασισμό, την Αλληλεγγύη τα αντιλαμβάνεται ως δομικά χαρακτηριστικά της για την συνεχή σφυρηλάτηση των Πανανθρώπινων ιδανικών. Σ’ αυτήν τη νεολαία αναφερόμαστε και αυτή τη νεολαία εκθειάζουμε επειδή όλα αυτά τα κάνει συλλογικά αποδίδοντας το παραγόμενο έργο στην κοινωνία. Η νεολαία αυτή που αποτελεί και την ραχοκοκαλιά στο νεολαιίστικο χώρο του «Αντιδιχτατορικού Μετώπου», είναι η περίφημη Ο.Κ.Ν.Ε. που ιδρύθηκε στις 28 του Νοέμβρη 1922 και ήταν αναμφισβήτητα η σημαντικότερη, η μαζικότερη και η πιο συγκροτημένη οργάνωση της νεολαίας, στην περίοδο του μεσοπολέμου.

Η ίδρυσή της αποτέλεσε σημαντικό γεγονός στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος της ελλαδικής νεολαίας και αποφασιστικό βήμα για τη συσπείρωση, την οργάνωση και την πάλη της.

Με τον παράνομο τύπο και με τη γεμάτη ηρωισμό και αυτοθυσία δράση της, συνέβαλε αποφασιστικά στη διαφώτιση του λαού και των νέων. Ξεσκέπαζαν καθημερινά την δημαγωγία της δικτατορίας και έδειχναν στους νέους τον δρόμο της αγωνιστικής συσπείρωσης και πάλης.

Χάρη στην ακούραστη δουλειά αυτών των νέων, συγκροτήθηκε στις αρχές του 1937 το «Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων»[2]. Σ’ αυτό συμμετείχαν εκπρόσωποι, της Φιλελεύθερης Νεολαίας, της Ένωσης Νέων Ελλάδας, της Σοσιαλιστικής Νεολαίας, της Νεολαίας του Εθνικού Λαϊκού Κόμματος, της Νεολαίας του Αγροτοεργατικού Κόμματος, της Δημοκρατικής Νεολαίας του Γ. Παπανδρέου, της Αγροτικής Νεολαίας του Αλεξ. Μυλωνά και της Εθνικής Ενωτικής Νεολαίας του Π. Κανελλόπουλου και φυσικά της Ο.Κ.Ν.Ε.

Το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων κυκλοφόρησε δακτυλογραφημένη εφημερίδα την Ελευθερία και αργότερα τη Φλόγα.

Η δημιουργία του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων είχε μεγάλη απήχηση στην ελληνική νεολαία και την ξεσήκωσε στην αντιδικτατορική πάλη. Όλο και περισσότερο βρήκαν απήχηση οι θέσεις των αντιδικτατορικών οργανώσεων της νεολαίας στις μαζικές οργανώσεις των νέων. Δημιουργήθηκε η Ομοσπονδία Ποδοσφαιρικών Αθλητικών Σωματείων Αθηνών (ΟΠΑΣΑ) με τη συμμετοχή 150 σωματείων. Η ΟΠΑΣΑ οργάνωσε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, με δημοκρατικό και αντιφασιστικό πνεύμα και πήρε μέρος στο Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων και στους αγώνες.

 Το Μάη του 1933 - γράφει ο Αντώνης Γκοντίκας από τη Νίκαια - οργανώ­θηκε στη Λάρισα η Περιφερειακή Σπαρτακιάδα. Πήραν μέρος οι ποδοσφαιρι­κές ομάδες «Αγροτική Σπίθα» Νίκαιας, «Προλετάριος» της Λάρισας, «Εργατικός Αστέρας» του Βόλου καθώς και ποδοσφαιρικές ομάδες από τη Λαμία και Μώλο[3].

Τον Απρίλη-Μάη του 1938 η Ασφάλεια κατάφερε το σοβαρότερο χτύπημα στα κεντρικά όργανα του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ. Τότε συνέλαβαν και το Γραμματέα της τον Χρήστο Μαλτέζο που πέθανε αργότερα από τα φριχτά βασανιστήρια στις φυλακές της Κέρκυρας.

Ήρθε και ο πόλεμος με την κατοχή. Τότε σιγά σιγά άρχισε να φαίνεται πως ο σπόρος που είχε ρίξει η ΟΚΝΕ με το «Αντιδιχτατορικό Μέτωπο Νέων» δεν πήγε χαμένος.

Θ.Ι.Λ. (Θεσσαλικός Ιερός Λόχος)

Ο Μήτσος Κηπουρός που συμμετείχε στην σύσκεψη για το στήσιμο του Θεσσαλικού Ιερου Λόχου, μας λέει: «Στα χρόνια της χιτλερικής Κατοχής, αυτοί που διώχτηκαν πριν και κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας, πρωτοστάτησαν στην ανασύσταση και τη δημιουργία νέων οργανώσεων του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ, όχι μόνο στα μεγάλα α­στικά κέντρα, αλλά στις κωμοπόλεις και στα χωριά.

Με το ξαναρίζωμα της οργάνωσης, ξεκίνησε και ο αγώνας αντίστασης της θεσσαλικής νεολαίας. Όμως αυτή από μόνη της δεν κάλυπτε ούτε τους σκοπούς, ούτε τους πόθους όλων των νέων.

Γι’ αυτό με την πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ συνήλθε στη Λάρισα στα τέλη του Ιούλη σύσκεψη στην οποία πήραν μέρος: ο Τάσος Καραγιάννης, της εργατικής νεολαίας. Ο Μήτσος Στεφανόπουλος, της αγροτικής νεολαίας. Η Τούλα Τελειωνοπούλου, της σπουδάζουσας νεολαίας. Η κ. Ουτσελάκη από τον αστικό χώρο - ήταν πρόεδρος της μεταξι­κής ΕΟΝ. Ένας δάσκαλος που ξεχνώ τ' όνομά του, ο Μήτσος Καραθάνος, φαρ­μακοποιός, αντιπρόσωπος του ΕΑΜ και ο Μήτσος Κηπουρός [από την ΟΚΝΕ]. Στη σύσκεψη αυτή αποφασίστηκε η ίδρυση του Θεσσαλικού Ιερού Λόχου, οργάνωση που καλούσε όλους τους νέους σε αγώνα για το διώξιμο των κατακτητών, τη λευτεριά της πατρίδας, την ανεξαρτησία και τη λαϊκή κυριαρχία.

Η ίδρυση του Θ.Ι.Λ. αποτέλεσε σημαντικό γεγονός στη ζωή και τον αγώνα της απελευθέρωσης, για τη θεσσαλική νεολαία. Αμέσως μετά δημιουργήθηκαν οργανώσεις στο Βόλο, τα Τρίκαλα, την Καρδίτσα, σε κωμοπόλεις και χω­ριά. Η δράση που ανέπτυξε ήταν πολύπλευρη. Αναφέρω εδώ τις κινητοποιή­σεις για το άνοιγμα των σχολειών, τη λειτουργία συσσιτίων, τη διανομή φαρ­μάκων και τροφίμων. Ο ΘΙΛ χτύπησε τη διαφθορά και την προδοσία. Καλλιέρ­γησε το πνεύμα του υψηλού πατριωτισμού των εθνικών και λαϊκών μας πα­ραδόσεων. Μεγάλη απήχηση είχαν τα έντυπα που άρχισαν να κυκλοφορούν και ανάμεσά τους ο «Ιερολοχίτης», κεντρική εφημερίδα της οργάνωσης[4]».

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ Κ.Ν.  -  ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ (Θ.Ι.Λ.)

Από τα τέλη Ιουλίου 1942 που [δημιουργ]ήθηκε το Θ.Γ. της Ο.Κ.Ν.Ε., η ο[ργανωτική κα]τάσταση των δυνάμεων της Κ.Ν. στη Θεσσαλία - Φθιωτιδοφωκίδα.

Ν. Λαρίσης*

Λάρισα              25

Τύρναβος       100

Ελασσόνα       110

                                                            Αγιά                    80

Δερελή               60

Πλατύκαμπος   50

Διαφ. Χωριά     40

Σύν. Νομού    525

Σύνολον μελών της Κ.Ν. σ’ όλη

τη Θεσσαλία                  1433

ΕΑΜΝ                               580

Σύνολον                     2013

*Τα στοιχεία είναι, του Αυγούστου για την Λάρισα.

Η ίδια κατάσταση συνεχίζει παρακάτω

Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΣ ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ (Θ.Ι.Λ.)

Το Θ.Γ. της Ο.Κ.Ν.Ε. αφού μελέτησε τη κατάσταση των δυνάμεών στη Θεσσαλία από όλες τις απόψεις διαπίστωσε διάφορες ελλείψεις

Για την καλύτερη διαφώτιση των στελεχών και των μελών μας το Θ.Γ. εκδίδει δύο εγκυκλίους για την ενότητα όπου εξηγούνται οι αποφάσεις της 2ας συνδιάσκεψης ειδικά για την ενότητα, τη σημασία, τους σκοπούς της, τους δρόμους, τις μέθοδες, και τα όργανα της πραγματοποίησής της, και τη θέση της Κ.Ν. στην ενιαία. Τις σχέσεις των μελών μας, με τους νέους [πατρι]ώτες, και τη νέα οργανωτική της ενιαίας ...

Έτσι η περισυλλογή και ανασυγκρότηση των δυνάμεών [της οργάνωσης της Ο.Κ.Ν.Ε.] τελειώνει στα τέλη Αυγούστου, με έτοιμες τις δυνάμεις …

 Η σύσκεψη αυτή πραγματοποιείται στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 1942. Ύστερα απ’ αυτό οι πυρήνες της Κ.Ν. διαλύονται και σχημάτισαν τις ομάδες των ιερολοχιτών.

ΤΟ ΝΟΕΜΒΡΗ. Στο πρώτο 15θήμερο η ενότητα πραγματοποιείται στη Δ. Θεσσαλία Εξέδωσε το πρώτο δημοσιογραφικό όργανο με τίτλο «αντιφασίστας».

ΤΟ ΔΕΚΕΜΒΡΗ. Στα τέλη στο νομό Μαγνησίας πραγματοποιείται η ενότητα και εκδίδεται το πρώτο δημοσιογραφικό όργανο με τίτλο «Ρήγας Φερραίος». Έτσι σε διάστημα τριών μηνών από τα τέλη του Σεπτέμβρη μέχρι τα τέλη του Δεκέμβρη η ενότητα πραγματοποιείται σε ολόκληρη τη Θεσσαλία. Οι οργανωτικές καταστάσεις του Θ.Ι.Λ. του Νοέμβρη για τη Λάρισα και Δ. Θεσσαλία, και αρχές Γενάρη για το Βόλο έχουν έτσι.

  Ν. ΛΑΡΙΣΗΣ : Σύνολο μαζί με τα καθοδηγητικά όργανα 2.010

Γενικό σύνολο μελών του Θεσσαλικού ιερού λόχου: 4185

     »         »          »          της Κ.Ν. και ΕΑΜΝ                    : 2013

Με την ενιαία έχουμε διπλασιασμό στη Θεσσαλία : 2172

Κατά νομόν. Στη Λάρισα έχουμε 4πλασιασμό, στη Δ.Θεσσαλία 2πλασιασμόν, στο νομό Μαγνησίας κατά το μισό

ΕΠΟΝ

Στις αρχές Σεπτέμβρη 1941, συνήλθε η 7^η ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Κεντρικό πρόβλημα της Ολομέλειας ήταν η ίδρυση του εθνικοαπελευθερωτικού μετώπου. Έτσι στις 27 Σεπτέμβρη 1941 ιδρύεται το ΕΑΜ(Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο).

Στις 5 του Φλεβάρη 1942 στην Αθήνα ιδρύθηκε το ΕΑΜ Νέων, στο οποίο συμμετείχαν οι οργανώσεις ΟΚΝΕ, «Φιλική Εταιρεία Νέων», «Λεύτερη Νέα», η «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας» (ΣΕΠΕ) και η «Δημοκρατική Ένωση Νέων». Το ΕΑΜ Νέων αποτέλεσε την πρώτη προσπάθεια για τη συγκρότηση της ενιαίας οργάνωσης της ελληνικής νεολαίας στις συνθήκες της ξενικής κατοχής.

Στην ανάπτυξη του κινήματος Αντίστασης, την περίοδο αυτή, συνέβαλε και η ενοποίηση των οργανώσεων της ελληνικής νεολαίας[5]. Το ζήτημα της ενότητας απασχόλησε την ΚΕ του ΕΑΜ Νέων στη σύσκεψη στις 14 του Γενάρη 1943 και τις καθοδηγήσεις των οργανώσεων νεολαίας ΟΚΝΕ, Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία και  Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας σε σύσκεψη που είχαν την 1^η του Φλεβάρη 1943. Ύστερα από τις συσκέψεις αυτές και με πρωτοβουλία της ΚΕ του ΕΑΜ Νέων συνήλθε στις 23 του Φλεβάρη 1943 στην Αθήνα πλατιά σύσκεψη, στην οποία πήραν μέρος αντιπροσωπείες των οργανώσεων: Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, Αγροτική Νεολαία της Ελλάδας, Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλλιλική Νεολαία, Ενιαία Μαθητική Νεολαία, Ένωση νέων Αγωνιστών Ρούμελης, Θεσσαλικός Ιερός Λόχος, Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία, Λεύτερη Νέα, Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας, Φιλική Εταιρεία Νέων. Στη σύσκεψη αποφασίστηκε ομόφωνα η ίδρυση ενιαίας οργάνωσης της Νεολαίας με την επωνυμία Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ).

Η ΕΠΟΝ στάθηκε στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης η πιο μεγάλη και μαζική ενιαία οργάνωση νεολαίας, πού γνώρισε η νεολαία της Ελλάδας. Αριθμούσε, κατά τούς μετριότερους υπολογισμούς, 700 χιλιάδες μέλη, νέοι, νέες και αετόπουλα.

Γαλούχησε τους νέους και τις νέες με το πνεύμα που καθόριζε το καταστατικό της, όπου δήλωνε πως «η ΕΠΟΝ είναι οργάνωση εθνικοαπελευθερωτική, αντιφασιστική-προοδευτική, αντιπολεμική – φιλειρηνική». Η διαπαιδαγώγηση σ’ αυτά τα ιδανικά οδήγησε τους επονίτες σε πράξεις άφθαστου ηρωισμού και αυτοθυσίας, παλεύοντας «για την εθνική απελευθέρωση με βάση την ακεραιότητα της Ελλάδας», όπως ορίζονταν και από το καταστατικό της.  Πάλεψε ακόμα για τους σκοπούς της που ήταν η «εξόντωση του φασισμού τώρα και στο μέλλον, και με οποιανδήποτε μορφή και αν παρουσιαστεί». Για την «αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας έτσι που όλες οι εξουσίες να απορρέουν από την κυρίαρχη θέληση του λαού και της νέας γενιάς. Την καταπολέμηση των ιμπεριαλιστικών πολέμων και η υπεράσπιση της ειρήνης με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών και της αδερφικής συνεργασίας όλων των λαών και των νεολαιών και ειδικά της Βαλκανικής. Την  υπεράσπιση των οικονομικών, πολιτικών, εκπολιτιστικών και μορφωτικών δικαιωμάτων και επιδιώξεων της νέας γενιάς».

Τριάντα δύο χιλιάδες[6] επονίτες και επονίτισσες πολέμησαν τους κατακτητές από τις γραμμές του ΕΛΑΣ και απ’ αυτούς 1300 επονίτες αντάρτες νεκροί ΜΟΝΟ στις μάχες των ανταρτοεπονιτών στα βουνά. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός των επονιτών που έπεσαν στις διαδηλώσεις των πόλεων, που εκτελέστηκαν, που πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Ανεξακρίβωτος ο αριθμός εκείνων που πιάστηκαν, βασανίστηκαν, από τη Γκεστάπο και τις συνεργαζόμενες με τους καταχτητές, «Ασφάλειες», τους γερμανοτσολιάδες κ.λ.π.

Φλογισμένη από τα ευγενικά ιδανικά της ΕΠΟΝ, η νέα γενιά επιτέλεσε απαράμιλλους άθλους τόσο στον πόλεμο όσο και στην ειρηνική δουλειά. Η ΕΠΟΝ άνοιξε στην ελληνική νεολαία καινούργιους φωτεινούς ορίζοντες.

Στον ΕΛΑΣ του βουνού υπήρχαν ανταρτοομάδες της ΕΠΟΝ, που έδειξαν εξαιρετική ανδρεία και μαχητικότητα.

Μεγάλο στάθηκε το εκπολιτιστικό έργο της ΕΠΟΝ στην «Ελεύθερη Ελλάδα». 'Η ΕΠΟΝ πραγματικά πολεμούσε και μάθαινε. Σε πολλά χωριά είχαν ανοίξει λέσχες και διάφορα εκπολιτιστικά κέντρα, τα σχολειά λειτουργούσαν με επονίτες δασκάλους και αναπτυσσόταν ό αθλητισμός. Η εκπολιτιστική δουλειά επεκτεινόταν, ως ένα ορισμένο βαθμό, ακόμα και στις πόλεις πού βρίσκονταν κάτω από την μπότα των ξένων καταχτητών.

Θα παραμείνουν σαν αξέχαστες σελίδες του νεολαιίστικου κινήματος τα «χωνιά» (οι τηλεβόες) της ΕΠΟΝ, τα συνθήματα της ΕΠΟΝ στους τοίχους, καθώς και οι άλλες «πρωτότυπες» μέθοδες διαφώτισης πού χρησιμοποιούσε ή ΕΠΟΝ. Το περιοδικό της «Η Νέα Γενιά»[7] με το επονίτικο παράνομο τυπογραφείο. Οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών και Θεσσαλονίκης, ο πρόεδρος της ΕΠΟΝ καθηγητής Γεωργαλάς, ο πρύτανης του Πολυτεχνείου Κιτσίκης, ο εκπαιδευτικός Σωτηρίου και τόσοι άλλοι βοήθησαν την ΕΠΟΝ να διαπαιδαγωγήσει την ελληνική νεολαία με τα ιδανικά της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της λαϊκής δημοκρατίας.

— Πολεμάμε και τραγουδάμε! Πολεμάμε και μαθαίνουμε! Αυτά ήταν τα μαχητικά συνθήματα της επονίτικης γενιάς, πού άφησαν εποχή στην ιστορία του νεολαιίστικου κινήματος. Ο επονίτης και ή επονίτισσα ήταν οι τύποι των παιδιών με τη φλογερή καρδιά, τον τίμιο χαρακτήρα, την αγάπη για τη μάθηση και τον πολιτισμό και την καλλιέργεια των καλύτερων παραδόσεων του εργαζόμενου Λαού μας!

Μετά την απελευθέρωση, δυστυχώς και η ΕΠΟΝ ακολούθησε την τύχη όλων των αγωνιστών και των οργανώσεων της αντίστασης με τις διώξεις και έτσι τέθηκε εκτός νόμου με τον περιβόητο νόμο Ν.509 του 1947. Έκτοτε συνέχισε να διατηρείται ως ο δεύτερος παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ, που τον διεύθυνε ο Στ. Κασιμάτης (τον πρώτο διηύθυνε ο Νίκος Πλουμπίδης). Η ΕΠΟΝ διαλύθηκε με απόφαση της 8ης Ολομέλειας του ΚΚΕ που διεξήχθη το Γενάρη του 1958, η οποία αποφάσισε επίσης τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων Βάσης του ΚΚΕ και την αναστολή έκδοσης του παράνομου Ριζοσπάστη, διαχέοντας το ΚΚΕ στην ΕΔΑ.

Η ΕΠΟΝ, όπως και το ίδιο το ΕΑΜ και η Νεολαία Λαμπράκη αργότερα, χρησιμοποιώντας το ευρύτερο ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο της τότε συγκυρίας (Αντίσταση, αντιφασισμός, πατριωτισμός, λαϊκή υπερηφάνεια), κατάφερε να προσεγγίσει ένα τεράστιο κομμάτι της ελληνικής νεολαίας και διά αυτού του δρόμου να το φέρει σε επαφή με τα αριστερά πολιτικά προτάγματα. Από τις ανάγκες και την ιδεολογία των πολλών, έφτασε στην ιδεολογία της Αριστεράς. Και έτσι, κατάφερε να προσφέρει στους ανθρώπους μία ταυτότητα. Ξέρουμε πως οι ταυτότητες, ειδικά οι συλλογικές, είναι κρίσιμο στοιχείο για την πολιτική δραστηριοποίηση, για τη δυνατότητα των ανθρώπων να κινητοποιούνται. Οι νέοι λοιπόν γίνονταν «ΕΠΟΝίτες», έμπαιναν σε μία συλλογικότητα, αποκτούσαν ένα αίσθημα του «συνανήκειν» και συλλογικές αναπαραστάσεις της πραγματικότητας, δίνοντας έτσι στη ζωή και τη δράση τους ένα νέο όραμα και νόημα, συλλογικό, για αυτό και πολύ ισχυρό. Και αυτήν την ταυτότητα του ΕΠΟΝίτη την συγκροτούσαν και τα ίδια τα μέλη της ΕΠΟΝ, χωρίς να υπερισχύει κάποιος φόβος πως αυτό θα αλλοίωνε τον αριστερό χαρακτήρα της οργάνωσης

Ένα μέρος της έκθεσης δράσης της ΕΠΟΝ Λάρισας μας δίνει ένα πλούσιο υλικό απ’ όπου μπορούμε να πάρουμε μια γεύση της δραστηριότητας …

Λάρισα: ΕΚΘΕΣΗ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΟΝ

Τον Ιούλιο του ’44 λειτουργούσαν στη Θεσσαλία με φροντίδες της ΕΑ μα και της ΕΠΟΝ 76 λαϊκά φαρμακεία, 57 ιατρεία. Επονίτικα συνεργεία έφτιασαν ή επισκεύασαν σ’ όλη τη Θεσσαλία πάνω από 100 βρύσες και πηγάδια, 80 γεφύρια, 40 δρόμους.

Τον Ιούλη του ’44 λειτουργούσαν με φροντίδα και αγώνες της ΕΠΟΝ ‘ όλη τη Θεσσαλία τα 73% των σκολειών με 36168 μαθητές.

Λειτουργούσαν αποκλειστικά με φροντίδα της ΕΠΟΝ 2 Γεωργικές Σχολές. Μια στην Αγιά στις 28 Αυγούστου με 25 μαθητές και μαθήτριες και η άλλη στα Λεχώνια τον Γενάρη ’45 με 25 μαθητές και μαθήτριες.

Ως τον Ιούλη του ’44 τα 25% των επονίτικων συνεργείων σ’ όλη την Θεσσαλία ήταν συνεργεία ανοικοδόμησης και εκπολιτισμού.

Το Φλεβάρη του 45 λειτούργησαν στη Θεσσαλία 50 σχολές αναλφαβήτων και 126 επονίτικες λέσχες.

Σαν παράδειγμα της μεγάλης θεατρικής κίνησης και των πολλών επονίτικων θεατρικών ομίλων που δούλευαν στη Θεσσαλία ως τον καιρό της απελευθέρωσης αναφέρουμε τα Τρίκαλα. Εκεί επονίτικοι ‘Ομιλοι έδωσαν σ’ όλη την διάρκεια του αγώνα 1300 παραστάσεις. Στην επαρχία Καρδίτσας το Φλεβάρη του 45 υπήρχαν 27 λέσχες και 69 Όμιλοι.

Ο θεατρικός όμιλος του Σ.Π.Θ. έδωσε από το Μάρτη  του 44 που έγινε ως το Δεκέμβρη του 44 πάνω από 60 θεατρικές παραστάσεις και γιορτές.

Μόνο το μήνα Αύγουστο του ’43 στο Περιφερειακό Συμβούλιο ΕΠΟΝ Λάρισας. Δόθηκαν 21 θεατρικές παραστάσεις και 6 συναυλίες που τις παρακολούθησε πάνωαπό 25.000 κόσμος. Επίσης το ίδιο μήνα έδωσε άλλες 37 μικρογιορτές.

Επιλογος

Τελειώνοντας θα ήθελα να τονίσω για άλλη μια φορά την ανάγκη για την μεγαλύτερη εμβάθυνση του τεράστιου επικού έργου που δημιούργησε η Αντίσταση σε όλα τα πεδία και ψηλαφίζοντας να βρούμε τις αιτίες που δεν επέτρεψαν να ολοκληρωθεί το όραμα του Λαού μας. Η σκυτάλη βρίσκεται στα χέρια μας και η διαδρομή που πρέπει να διανύσουμε φαίνεται μεγάλη, για να φτάσουμε νικηφόρα στο τέρμα θα πρέπει να πιστέψουμε πως ο στόχος μας είναι πραγματοποιήσιμος και ρεαλιστικός.

Χαιρετισμός των φυλακισμένων Επονιτών

(«ΑλήθεΙΑ» 6.7.1945)

Προς τους Επονίτες και Επονίτισσες Νομού Λάρισας.

Εμείς οι φυλακισμένοι Επονίτες, ποτισμένοι με τα ιδανικά της οργάνωσής μας, στέλνουμε τον πιο φλογερό επονίτικο χαιρετισμό σε όλους τους επονίτες, επονίτισσες του Νομού Λάρισας και ευχόμαστε ο καινούργιος χρόνος να βρεί την Ελληνική Νεολαία στο δρόμο του πολιτισμού και της ανοικοδόμησης μέσα σε μια Λαϊκή Δημοκρατία.

---

[1] Γαλάτος Βασίλης, από τις ανέκδοτες  σημειώσεις της (αυτοβιογραφικής) εργασίας του με άξονα την Τσαριτσάνη.

[2] Ακόμα από το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ (Δεκέμβρης 1935) έμπαινε το καθήκον:

«Στις συνθήκες της Ελλάδας, με το δυνατό δημοκρατικό-αντιφασιστικό κίνημα επιβάλλεται η δημιουργία μιας ενιαίας πλατιάς οργάνωσης των νέων, που θα περιλαβαίνει, όχι μόνο τους νέους κομμουνιστές, άλλα όλους τους νέους που μισούν την Αντίδραση, το φασισμό, θέλουν την πρόοδο, τη λευτεριά, την ειρήνη. Αυτή η οργάνωση χρειάζεται για να ενώσει όλες τις δυνάμεις της νέας γενιάς και όλες τις οργανώσεις της ενάντια στην αυξανόμενη αντίδραση και το φασισμό, το χειρότερο αυτόν εχθρό της ανθρωπότητας και του πολιτισμού, πού θέλει να καταδικάσει μαζί με το λαό και την ελληνική νεολαία στη φριχτότερη δυστυχία, τη μεσαιωνική βαρβαρότητα και τη χειρότερη σκλαβιά». (Απ’ την Απόφαση του 6ου Συνεδρίου του ΚΚΕ. Το ΚΚΕ απ’ το 1931-1952. Βασικά ντοκουμέντα, σελ.75-76).

[3] «Η Θεσσαλία μέσα απ’ την ιστορική διαδρομή του ΚΚΕ», Υλικά από τα Συμπόσια για τα 70 και τα 80 χρόνια του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας,  Έκδ. Γραφείου Περιοχής Θεσσαλίας του ΚΚΕ,, (Εισήγηση του Χρήστου Τσιντσιλώνη), σ.121.

[4] Ό.π., (Εισήγηση του Μήτσου Κηπουρού), σ.70.

[5] Έπειτα από όλες αυτές τις προσπάθειες η Β ’ Πανελλαδική Συνδιάσκε­ψη του ΚΚΕ (Δεκέμβρης 1942) πήρε την παρακάτω απόφαση:

«γ) Η ελληνική νέα γενιά. Ολόκληρη η νέα γενιά της χώρας μας. αποτελών­τας σοβαρή επαναστατική δύναμη, είναι ανάγκη να συγκροτηθεί σε μια ενιαία και γιγαντιαία εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση, με βάση τον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση και την κατοχύρωση των ελευθεριών και δικαιωμάτων του ελληνικού λαού. και να γίνει βασική μαχητική δύναμη του Εθνικού Απελευ­θερωτικού Μετώπου.

Το Κόμμα μας οφείλει να βοηθήσει με όλες τις δυνάμεις την κομμουνιστική νεολαία να παίξει αποφασιστικό ρόλο στην συγκρότηση της ενιαίας οργάνωσης της νέας γενιάς και να συγχωνέψει τις δυνάμεις της μέσα σ’ αυτή». (Από την απόφαση της Β' Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ, «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», τεύχος 9, Γενάρης 1943).

[6] Ο Πέτρος Ανταίος στο βιβλίο του «Συμβολή στην ιστορία της ΕΠΟΝ», τ.Α_Ι,  εκδ. Καστανιώτη, σ.28, ανεβάζει τους ανταρτοεπονίτες του ΕΛΑΣ σε 35000 και 36000 επονίτες ενταγμένους στον ΕΛΑΣ των πόλεων, τον εφεδρικό ΕΛΑΣ και τα έμπεδα.

[7] Tο περιοδικό της ΕΠΟΝ, η «Νέα Γενιά» κυκλοφόρησε από το Μάρτη του 1943 ως τον Οκτώβρη του 1947, που απαγορεύτηκε.