ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΣΥΝΘΗΚΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ

 

Ενώ είναι γνωστό το πρώτο πρωτόκολλο συνθηκολόγησης που υπογράφτηκε στο Βοτονάσι, στις 6 μ.μ. της 20ής Απριλίου από τον υποστράτηγο Σέπ Ντίντριχ (Sepp Dietrich)[1], με τον διοικητή του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ), αντιστράτηγο Τσολάκογλου. Ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για το δεύτερο πρωτόκολλο που συντάχθηκε στη Λάρισα.

Τη νύχτα της 20 προς 21 Απριλίου ο συνταγματάρχης Ανδρ. Μπαλοδήμος, διευ­θυντής του Γ' Γραφείου του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου (ΤΣΗ), στάλθηκε στη Λάρισα από τον Τσολάκογλου να παράσχει πληροφο­ρίες στο στρατηγείο του Λιστ[2]  για τις θέσεις των ελληνικών στρατευμάτων στο μέτωπο, ώστε να παρεμβληθούν τα γερμανικά στρατεύματα  ανάμεσα σε Έλληνες και Ιταλούς, όπως προβλεπόταν από την ανακωχή στο Βοτονάσι. Στην αποστολή αυτή, ο Μπαλοδήμος, συνοδεύονταν από τον Διοικητή της επίλεκτης Μονάδας των SS, Σεπ Ντίτριχ.

Όταν έφτασαν στη Λάρισα, αντί να ζητηθούν από τον απεσταλμένο αξιωματικό οι πληροφορίες που περιλάμβανε το πρώτο συμφωνητικό, του παρουσίασαν να υπογράψει ένα άλλο πρωτόκολλο, διαφορετικό από εκείνο που είχε υπογράψει ο Τσολάκογλου την προηγούμενη ημέ­ρα στο Βοτονάσι. Ο Μπαλοδήμος αρνήθηκε, καθώς δεν είχε τέτοια εξουσιοδότηση.

Στο αεροδρόμιο της Λάρισας πριν την αναχώρηση για Γιάννενα οι Γερμανοί

 από αριστερά ο Ντήτριχ, στη μέση ο Γκράιφεμπεργκ και δεξιά ο Λιστ. 

Μετά απ’ αυτό, στις 5 μ.μ. της 21ης Απριλίου πήγαν αεροπορικώς στα Γιάννινα ο επιτελάρχης του στρατάρχη Λιστ, αντιστράτηγος φον Γκράινμπεργκ[3], με τον υποστράτηγο Ντήτριχ και τον συντ/ρχη Μπαλοδήμο. Εκεί συναντήθηκαν με τον Τσολάκογλου και στη συζήτηση που ακολούθησε, παραβρέθηκαν και οι στρατηγοί Μπάκος, Βραχνός και Μάρκου, καθώς και οι συνταγματάρχες Γρηγορόπουλος και Μπαλής. 

Οι Γερμανοί παρουσίασαν   τροποποιημένο το αρχικό πρωτόκολλο, με τη δικαιολογία ότι στην Αθήνα ο βασι­λιάς και η κυβέρνησή του εξάγγειλαν «άμυνα μέχρις εσχάτων» και ότι υπήρχε πλέον ανάγκη να συναφθεί συμφωνία και με τους Ιταλούς. Ο Τσολάκογλου διαμαρτυρήθηκε, αλλά υπέγραψε, αφού δήλωσε ότι υποκύπτει «ως αιχμάλωτος άνευ ελευθέρας γνώμης».

Με το δεύτερο πρωτόκολλο χειροτερεύει κι άλλο η ελληνική θέση. Οι Έλληνες αξιωματι­κοί και οπλίτες θεωρούνται αιχμάλωτοι πολέμου, όλο το στρατιωτικό υλικό είναι λεία πολέμου των Γερμανών και αντί των παλαιών ελληνοαλβανικών συνόρων, που επρόκειτο να είναι το όριο της ελληνικής σύμπτυξης, προβλέπεται να υπάρξει άλλη γραμμή διαχωρισμού, ύστερα από συμφωνία με τους Ιταλούς.

Ο Λιστ διέταξε ταυτόχρονα μονάδες της σωματοφυλακής SS Αδόλφος Χίτλερ να προελάσουν προς Βορράν, μέχρι τα σύνορα της Αλβανίας, για να τα αποκλείσουν.

Κατόπιν, έγινε η επαναδιατύπωση των όρων.

Την 21^η Απρίλη 1941 η ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Τσολάκογλου υπέγραψε τη συνθηκολόγηση.

Τόσο, όμως, ο Λιστ όσο και ο Ντίτριχ υπολόγιζαν χωρίς τον Χίτλερ που ανέτρεψε όλες τις συμφωνίες.

Ο λόγος ήταν πως ο Μπενίτο Μουσολίνι, έχοντας αποτύχει να κάνει από το 1941 αυτό που κατάφεραν οι γερμανοί μέσα σε μερικές ημέρες, εξοργίστηκε όταν έμαθε πως ο ελληνικός στρατός είχε συνθηκολογήσει αποκλειστικά στους Γερμανούς και απαίτησε την παράδοση των Ελλήνων και στις Ιταλικές ένοπλες δυνάμεις.

Ο Χίτλερ, ο οποίος χρειαζόταν την σύμπραξη των Ιταλών για την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση, αναγκάστηκε να ταπεινώσει τους ευνοούμενούς του, Λιστ και τον Ντίτριχ, και να ενδώσει στις απαιτήσεις του Ντούτσε. Έτσι η συνθηκολόγηση υπογράφτηκε εκ νέου, στο τρίτο πρωτόκολλο και τελεσίδικα, μεταξύ του Τσολάκογλου,  του Ιταλού στρατηγού Φερράρο, καθώς και του Στρατηγού Άλφρεντ Γιόντλ, στις 23 Απριλίου, στη Θεσσαλονίκη.

Τελικά ο δωσίλογος[4] αντιστράτηγος Τσολάκογλου υπέγραψε τρία[5] πρωτόκολλα παράδοσης και υποταγής με τη Βέρμαχτ  με την συναίνεση και άλλων ανώτατων αξιωματικών (Μπαλοδήμο, Μπάκο, Δεμέστιχα κ.ά.) με την πίεση και τις «ευλογίες» του Μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνα[6]

 

ΤΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΤΟΥ ΛΙΣΤ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ

 

Το κτίριο του Αβραάμ Μουσών είχε τότε επιταχθεί και «φιλοξενούσε» τον Ανώτατο Διοικητή του 12^ου Σώματος Στρατού, στρατάρχη Φον Λίστ (Wilhelm Siegmund Walther List). Εκεί προσήλθε, ο Ανδρ. Μπαλοδήμος - που συνοδευόταν από τον Σεπ Ντίντριχ (Sepp Dietrich) - να ενημερώσει για τα κρίσιμα σημεία της συνθηκολόγησης, τον Λιστ.

Η φωτογραφία ταυτοποιήθηκε μετά από πολύ προσεκτική παρατήρηση και έρευνα και δείχνει τις σκάλες που οδηγούν στην δυτική είσοδο του κτηρίου του Αβραάμ Μουσών Στο αυτοκίνητο κάθονται ο Διοικητής της επίλεκτης Μονάδας των SS, Σεπ Ντίτριχ με τον συντ/ρχη Μπαλοδήμο και ο αντσυνταγματάρχης Χατζαρούλας[7].

 Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην "Ελευθερία" της Λάρισας την Κυριακή 21 Απρίλη 2024

ΜΠΑΡΜΠΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

takis-mp@hotmail.com

---

[1] Ο Sepp Dietrich ήταν άνθρωπος της εμπιστοσύνης του ίδιου του Χίτλερ, αφού ήταν μέχρι πριν λίγο καιρό διοικητής της προσωπικής του σω­ματοφυλακής,

[2] Το στρατηγείο του Ανώτατου Διοικητή του 12^ου Σώματος Στρατού, στρατάρχη Φον Λίστ (Wilhelm Siegmund Walther List), βρίσκονταν στο κτήριο του Αβραάμ Μουσών που σώζεται σήμερα, στην ΝΑ γωνία των οδών Παλαιστίνης και Φαρμακίδου.

[3] Γκράιφενμπεργκ Χανς τον λέει ο Ρίχτερ (Heinz A. Richter) στο βιβλίο του Η Ιταλο-Γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος, εκδ. Γκοβόστη, 1998, σελ.562. Ο Τσολάκογλου στα Απονημονεύματά του, σελ.143, τον λέει Γκρέϊτζεμπεργκ

[4] Ο δωσιλογισμός του Γ. Τσολάκογλου δεν έγκειται μόνο στη διαδικασία της συνθηκολόγησης, αλλά και στην ανάληψη της πρώτης κατοχικής «πρωθυπουργίας».

[5] Τα τρία πρωτόκολλα ήταν: 20/4 Βοτονάσι, 22/4 Λάρισα-Ιωάννινα, 23/4 Θεσσαλονίκη.

[6] Ο μητροπολίτης Σπυρίδωνας ανταμείφθηκε για την «πατριωτική» του δράση το 1949, με την παμψηφεί εκλογή του στη θέση του Αρχιεπισκόπου για την δωσιλογική του επιβράβευση, ως προς τις πρωτοβουλίες για την συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς, Επί πλέον, συμμετείχε στη στημένη δίκη-παρωδία για την καταδίκη των αντιστασιακών μητροπολιτών Χίου Ιωακείμ Στρουμπή επισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδας.

[7] Ο δεύτερος Έλληνας αξιωματικός είναι, μάλλον, ο Χατζαρούλας, γιατί στα Απομνημονεύματά του (σελ.144), ο Τσολάκογλου γράφει: Ο επιτελής μου αντισ/ρχης Χατζαρούλας, κοινή συμ­φωνία, είχε μεταβεί εις Λάρισαν, ίνα υπόδειξη τας κατεχομένας παρ' ημών και των Ιταλών γραμμάς και τους γνωστούς μας Σταθμούς Διοικήσεων των Ιταλών, επί τώ σκοπώ να αποσταλούν γερμανικά αεροπλάνα διά να ειδοποιήσουν τους Ιταλούς προς κατάπαυσιν του πυ­ρός.